Adneks: Over (yumurtalık) ve tüp (tuba) ikisi birden adneksi oluşturur. Rahmin her iki yanında birer yumuralık ve tüp olduğu için sağ ve sol adneks olmak üzere iki adneks vardır. Rahim (uterus) adnekse dahil değildir, rahmin sağında ve solunda adneksler bulunur.
Adneksiyal (veya adneksiyel, ing: anexal) demek adneks ile ilgili demektir. Adneksiyal bölge veya adneksiyal loj olarak ifade edilir adnekslerin bulunduğu kısım. Örneğin sağ adneksiyal loj demek sağ yumurtalık ve tüpün bulunduğu alan demektir.
Adneksiyal kitle nedir?
Adneksiyal kitle (adnexal mass) bu bölgede var olan bir kitleyi ifade eder. Kitle kistik veya solid olabilir. İçerisi sıvı dolu bir balon gibi olan kitlelere kistik kitle veya kist denir. İçerisi sıvı değil katı doku ile dolu ola kitlelere solid kitle denir. Kistik veya solid bir kitle sağ veya sol adneksiyal alanda bulunabilir hatta bazen bir kitle hem sağ hem sol adneksi yani bütün pelvisi doldurmuş olabilir. Her iki adneksiyal alanda kitle izleniyorsa bu kitle bilateral adneksiyal kitle olarak adlandırılır. Bilateral, iki taraflı demektir.
Kistik kitlelere örnek: Sol adneksiyal alanda hipoekoik kistik kitle izlendi gibi ifade edilir. Sağ adneksial alanda heterojen ekoda ... mm boyutlarında kistik veya solid-kistik yapıda kitle lezyonu izlenmiştir gibi...
Bazı kitleler hem kistik hem solid alanları bir arada içerirler (solid kistik komponentli kitle).
Pelvik kitle nedir?
Pelvik bölge terimi daha geniş bir alanı ifade eder, her iki adneks yani yumurtalık ve tüpler ve rahim ve idrar torbası ile rektum (barsak son kısmı) pelvik bölge içerisine girer. Pelvis leğen kemiği içerisinde bulunan kısımdır. Pelvik kitle terimi pelvis içerisinde bulunan bir kitleyi ifade eder, bu kitle adnekslerden köken almış da olabilir başka bir yapıdan köken almış da olabilir. Genellikle adneksial kitle ve pelvik kitle terimleri benzer anlamda kullanılır; anlam farkı yukarıda adneks kelimesinin ve pelvis kelimesinin anlamında belirtilmiştir.
Örneğin ultrason neticesinde sağ adneksiyal alanda (sağ adneksiyal lojda) kitle izlendi demek rahmin sağında bir kitle var demektir, bu kitle çok büyük ihtimalle adneks kaynaklı yani yumurtalık veya tüp kaynaklıdır. Nadiren, rahmin sağ tarafında olan bu kitle oraya yakın başka bir organdan, barsaktan, idrar kesesinden, kas dokularından, lenf bezlerinden, kemik dokusundan kaynaklı bir kitle (tümör) de olabilir. Özetle adneksiyal kitle olarak tarif edilen ve gözlenen kitleler genellikle over veya tüp kaynaklıdır ancak nadiren diğer organlardan kaynaklı da olabilirler. Ultrason veya tomografi emar (MR) gibi görüntüleme yöntemleri genellikle kitlenin kaynağını yani hangi organdan köken aldığını belirleyebilir ancak bazen kitlenin kaynağı ancak ameliyatta karın içerisi görülünce netleşir.
Ameliyat raporuda "adneksiyal kitle" ifadesi kullanılmışsa o kitlenin kesin olarak yumurtalık veya tüp içerisinde izlendiği anlamına gelir.
Belirtiler:
- Adneksiyal kitle veya pelvik kitle varlığında en sık görülen belirti veya şikayet kasık ağrısıdır. Kasık ağrısı genellikle sağda veya solda kitlenin (kistin) olduğu tarafta olur ancak bazen hasta ağrıyı zıt tarafta tarif edebilir veya ağrı iki yanda da olabilir. Bazı hastalarda özellikle kitle küçük ise, ağrı veya başka hiçbir belirti olmayabilir ve muayene sırasında kitle tesadüfen fark edilebilir. Ağrı bazı hastalarda sürekli olurken bazı hastalarda ani hareketler sırasında veya oturup kalkarken olur.
- Kitle cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesine neden olabilir.
- Rahimde başka bir patoloji yoksa, adneksial kitleler veya pelvik kitleler kanamaya neden olmazlar (östrojen sekrete eden çok nadir bazı tümörler hariç). Vajinal kanama, aşırı adet kanaması, cinsel ilişki sırasında kanama veya lekelenmeler pelvik kitleye bağlı değildir, başka sebep araştırılmalıdır.
- Çok büyük kitleler hastanın karnında şişlik yapabilir ve dışarıdan bakmakla bile belli olur. Bazı hastaların karnı hamile sanılacak kadar büyümüş olabilir. Bazı kitleler küçük olmasına rağmen karın içerisinde aşırı sıvı birikimine neden oldukları için şişliğe sebep olurlar.
Adneksiyal torsiyon nedir?
Adneksiyal kitle ağırlığı nedeniyle bazı hastalarda kendi etrafında döner, bu da yumurtalık ve tüpün kitle ile beraber dönmesine sebep olur, buna adneksiyal torsiyon denir. Yumurtalık ve tüp, kitle ile beraber kendi etrafında bir tur veya bir kaç tur dönerek burkulur, bunun sonucunda yumurtalığa kan gidişi bozulur ve nekroz (kangren) meydana gelebilir. Nekroz meydana gelmişse yumurtalık dokusu tamamen ölmüş ve geri dönemez hale gelebilir, bu durumda ameliyat ile o taraftaki adneksin tamamıyla alınması gerekebilir.
Postmenopozal adneksiyal kitleler
Postmenopoza demek "menopoz sonrası dönem" demektir yani ortalama olarak 50 yaş sonrasına denk gelir. Bu dönemdeki adneksiyal kitleler (pelvik kitleler) premenopozal (menopoz öncesi) olanlardan biraz daha farklı değerlendirilir. Kitlenin özellikleri ve boyutu, tümör markerları, hastanın diğer özellikleri gibi bir çok faktör bir arada değerlendirildiğinde bu dönemdeki kitlelerin daha çok ameliyat gerektirdiği gözlenir. Postmenopozal dönemde oluşan her adneksial kitle malign (kötü) huylu demek değildir, benign kitleler de oluşabilmektedir ancak malignite oranı küçük yaşlardaki hastalara göre daha yüksektir.
Adneksiyal (pelvik) kitlelerde tedavi:
Bir hastada adneksiyal kitle (veya pelvik kitle) saptandığı zaman kitlenin benign (iyi huylu) veya malign (kötü huylu) olduğunu ayırt etmeye çalışmak gerekir. Bunun için kitlenin ultrasondaki veya tomografi, MR gibi görüntüleme yöntemlerindeki görüntüsü, kitlenin boyutu, solid mi kistik mi olduğu, tümör markerlerı (ca değerleri), hastanın yaşı ve diğer özellikleri gibi bir çok faktör bir arada değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda kitlenin malign (kötü huylu, kanser) olma ihtimali düşünülürse ameliyat ile kitlenin çıkarılması ve patolojik inceleme yapılması kararlaştırılır. Bir kitlenin benign veya malign olduğunu kesin olarak belirleyecek yöntem patolojik incelemedir. Eğer değerlendirme sonucunda kitlenin iyi huylu olduğu düşünülüyorsa, hastada ciddi bir rahatsızlık oluşturmuyorsa ve boyutları çok büyük değilse "izlem" kararı verilir. Hasta birkaç ay aralarda takibe çağırılır ve kitlenin boyutunda, diğer özelliklerinde değişme var mı diye izlenir. Bazı kitleler bu takip sırasında kendiliğinden küçülür ve kaybolur; eğer büyüme veya başka kötü faktörler izlenirse daha sonradan da ameliyat kararı verilebilir. Yumurtalık kistlerinin tedavisi hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Her adneksiyal kitle veya her pelvik kitle izlendiği anda müdahele etmeyi, tedavi girişimini gerektirmez. Bazı kitlelerde ilaç kullanmadan ve ameliyat uygulamadan tedavisiz izlem yeterli olabilmektedir. Adneksiyal kitlelerin çok çeşitli sebepleri olabildiği için tedavi de tamamen sebebe ve kökene göre değişir, örneğin kitlenin sebebi enfeksiyon ve abse ise bu durumda antibiyotik tedavisi ile tamamen kaybolabilir. Kitlenin sebebi başka bir organdan pelvis bölgesine metastaz yapmış bir kitle ise bu durumda çok daha kapsamlı bir tedavi stratejisi gerekebilir. Büyük abseler, karın içi aşırı kanama ve hematom olan durumlar, kanser şüphesi olan kitleler, ilaç ile tedaviye cevap vermeyen dış gebeliğe ait kitleler, torsiyon (burkulma) ve aşırı ağrı olan kitleler hemen herzaman tedavi yani ameliyat gerektiren kitlelere örnek olarak verilebilir.
Hamilelik döneminde adneksiyal kitleler:
Adneksiyal kitleler veya pelvik kitleler bebek, çocuk, yetişkin, yaşlı, menopoz öncesi ve sonrası her yaş grubunda görülebildiği gibi hamilelerde de görülebilir. Kitlenin boyutu ve diğer özellikleri, kanser olup olmadığı gibi birçok özellikle bir arada değerlendilerek takip veya ameliyat kararı verilebilir. Gerektiğinde zorunlu hallerde gebelerde de adneksiyal kitleler ameliyat edilebilmektedir. Ameliyat sezaryen ile aynı anda veya gebeliğin erken aylarında sadece kitlenin çıkarılması şeklinde yapılabilmektedir. Gebelik sırasında yumurtalık kistlerinin tedavisi hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
İlgili Konular:
- Yumurtalık (Over) Kisti
- Yumurtalık Kisti Ve Kitle Görüntüleri
Bu sitedeki yazıların her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz: Yasal uyarı
