POZİTRON EMİSYON TOMOGRAFİ
PET/CT (PET/BT) jinekolojik onkoloji alanında son yıllarda sık kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Ultrason, tomografi veya MR (emar) ile benign-malign ayrımı tam yapılamayan kitlelerin veya kanser tedavisi sonrası nüks şüphesi yaratan bir kitlenin PET ile tekrar değerlendirilmesi gerekebilmektedir. Kanser dışında, miyokard infartüsü (kalp krizi), alzheimer hastalığı, epilepsi gibi bazı hastalıklarda da kullanım alanı vardır.
PET: "Pozitron emisyon tomografi" kelimelerinin baş harfleridir.
BT: Bilgisayarlı tomografi (İngilizce: Computed tomography yani CT) yani PET-BT ve PET-CT aynı anlamdadır. PET/CT (PET/BT) şeklinde de yazılabilir.
PET-CT çekimi ne kadar sürer? Zararlı mıdır?
Nükleer Tıp departmanlarında çekimi ve değerlendirilmesi, raporlanması yapılmaktadır. İşleme başlamadan önce damardan FDG maddesi verilir, maddenin vücuda tam dağılması için 1 saat beklenir. Ardından çekim yapılır, çekim de yaklaşık yarım saat kadar sürer.
Çekimden önce damardan verilen 18-FDG maddesi bir çeşit şekerdir, glikozdur. Glikozun vücuda hiçbir zararı yoktur. PET sırasında aynı zamanda tomografi çekildiği için radyasyon içerir. Radyasyon ışınına gebelik şüphesi olanlar girmemelidir.
Jinekolojik kanserlerde hangi durumlarda PET/CT (PET/BT) kullanılır:
- Yumurtalık (over) kanseri veya peritoneal karsinomatozis şüphesi olan bir hastada ayırıcı tanıda veya opere edilebilirlik durumunu yani yaygınlığın derecesini değerlendirmek için gerekebilir.
- Yumurtalık kanseri ameliyatından sonra takipte olan bir hastanın muayenesinde veya emar'ında tekrarlama (nüks) şüphesi varlığında.
- Nadiren, tümör markerlerı (ca değerleri) yüksek bir hastada odak izlenemediğinde
- Rahim kanseri (endometrium) kanseri hastasında tedavi sonrası yıllarda nüks şüphesi yaratan bir kitlenin malign karakter taşıyıp taşımadığının değerlendirilmesi için
- Rahim ağzı kanseri (serviks) kanser hastalarında bazen tedavi öncesi lenf nodlarında yaygınlık var mı diye değerlendirmek gerekebilir ve bu durumda bazen PET kullanılır
- Rahim ağzı kanseri hastalarında tedavi sonrasındaki yıllarda tekrarlama (rekürrens) şüphesi yaratan bir kitle izlendiğinde
PET günümüzde kanser hastalarının izleminde rutin olarak kullanılması önerilen bir yöntem değildir. Her hastada kullanımı hem aşırı maliyetli olacaktır hem de yalancı pozitiflikler nedeniyle gereksiz işlemlere neden olacaktır. Bu nedenle her hastada rutin olarak değil ancak belli hastalarda şüpheli durumları teyit amaçlı kullanımı önerilmektedir.
PET nedir?
PET yani Pozitron Emisyon Tomografi hücre içerisine glukoz alım miktarını (glukoz uptake) değerlendiren metabolik bir mekanizmaya dayanarak görüntüleme sağlar. Malign hücreler yani kanser hücreleri normal hücrelere göre içeriye daha fazla glukoz alırlar, bu da PET ile görüntülemede normalden farklı görünmelerini sağlar.
PET-CT (PET-BT) nedir?
PET'te elde edilen görüntünün CT (BT, Bilgisayarlı Tomografi) ile elde edilen görüntü üzerine yerleştirilmesidir. Yani hastaya aynı anda hem PET hem tomografi çekilir ve iki görüntü bilgisayar ortamında otomatik olarak üst üste yerleştirilir. Bu sayede PET'te izlenen anormal alanların hangi organın anatomik alanına denk geldiği daha net izlenir.
PET sadece jinekolojik kanserlerde değil kolon,mide, meme, kemik, akciğer, ve diğer pek çok kanserde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kanserlerin hem ilk teşhisinde hem de tedavi sonrası takiplerinde ve nüks (tekrarlama) şüphesi olduğunda faydalı olmaktadır.
PET çekiminde verilen madde:
PET'in kullanılan radyonüklid maddeye göre çeşitleri vardır ve jinekolojik onkolojide en sık en sık FDG-PET/CT kullanılır. FDG 18-floro-2-deoksiglukoz anlamına gelir. Damardan (intravenöz) verilen FDG hücrelerin içerisine girer ve burada ışıma yapar, bu ışıma cihaz tarafından algılanır ve vücudun hangi bölgesinde ışıma olduğu kaydedilir. Işıma olan dokudaki ışımanın kuvveti yani radyoaktivitenin miktarı önemlidir, bu değer genellikle SUV olarak belirtilir, SUVmax o dokudaki maksimum SUV değerini verir. Her SUV değeri yani her ışıma olan yer, malign (kanser) olarak değerlendirilmez, malign demek için genellikle 2.5'in üzerindeki değerler kullanılır. SUV ne kadar yüksek ise o kadar malignite lehine kuvvetli bir bulgu anlamına gelir.
PET'in güvenilirliği kesin midir?
Bir çok tetkik gibi PET'de yüzde yüz güvenilir bir yöntem değildir. Farklı çalışmalarda sensitivite %90, spesifite yüzde 80 civarlarında bildirilmiştir. Yani PET'te yüksek parlama izlenen bölge yüzde yüz değil, yüzde 90 oranında kanser çıkmaktadır. Ayrıca kanser olmayan hastaların yüzde 20 kadarında PET'te parlama izlenebilmektedir, bu yalancı pozitif parlama enfeksiyon, inflamasyon nedeniyle olabilmektedir. Özellikle tümör boyutu çok küçükse (1 cm altı) PET ile izlenemeyebilir.
Sağlık sigortası kapsamında mıdır?
Günümüzde SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ve özel sağlık sigortalarının çoğunluğu PET (veya PET-CT) ödemesini karşılamaktadır. Bu konu hakkında kesin bilgiyi sigorta şirketinizden veya çekim yapılacak hastaneden alabilirsiniz. PET çekimi tam teşekküllü devlet hastanelerinin çoğunda mevcuttur. Bazı özel hastanelerde ve özel görüntüleme merkezlerinde de bulunmaktadır.
İlgili Konular:
- Jinekolojide Tomografi ve MR (Emar) Kullanımı
Tamamını >>
PET/CT (PET/BT) jinekolojik onkoloji alanında son yıllarda sık kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Ultrason, tomografi veya MR (emar) ile benign-malign ayrımı tam yapılamayan kitlelerin veya kanser tedavisi sonrası nüks şüphesi yaratan bir kitlenin PET ile tekrar değerlendirilmesi gerekebilmektedir. Kanser dışında, miyokard infartüsü (kalp krizi), alzheimer hastalığı, epilepsi gibi bazı hastalıklarda da kullanım alanı vardır.
PET: "Pozitron emisyon tomografi" kelimelerinin baş harfleridir.
BT: Bilgisayarlı tomografi (İngilizce: Computed tomography yani CT) yani PET-BT ve PET-CT aynı anlamdadır. PET/CT (PET/BT) şeklinde de yazılabilir.
PET-CT çekimi ne kadar sürer? Zararlı mıdır?
Nükleer Tıp departmanlarında çekimi ve değerlendirilmesi, raporlanması yapılmaktadır. İşleme başlamadan önce damardan FDG maddesi verilir, maddenin vücuda tam dağılması için 1 saat beklenir. Ardından çekim yapılır, çekim de yaklaşık yarım saat kadar sürer.
Çekimden önce damardan verilen 18-FDG maddesi bir çeşit şekerdir, glikozdur. Glikozun vücuda hiçbir zararı yoktur. PET sırasında aynı zamanda tomografi çekildiği için radyasyon içerir. Radyasyon ışınına gebelik şüphesi olanlar girmemelidir.
Jinekolojik kanserlerde hangi durumlarda PET/CT (PET/BT) kullanılır:
- Yumurtalık (over) kanseri veya peritoneal karsinomatozis şüphesi olan bir hastada ayırıcı tanıda veya opere edilebilirlik durumunu yani yaygınlığın derecesini değerlendirmek için gerekebilir.
- Yumurtalık kanseri ameliyatından sonra takipte olan bir hastanın muayenesinde veya emar'ında tekrarlama (nüks) şüphesi varlığında.
- Nadiren, tümör markerlerı (ca değerleri) yüksek bir hastada odak izlenemediğinde
- Rahim kanseri (endometrium) kanseri hastasında tedavi sonrası yıllarda nüks şüphesi yaratan bir kitlenin malign karakter taşıyıp taşımadığının değerlendirilmesi için
- Rahim ağzı kanseri (serviks) kanser hastalarında bazen tedavi öncesi lenf nodlarında yaygınlık var mı diye değerlendirmek gerekebilir ve bu durumda bazen PET kullanılır
- Rahim ağzı kanseri hastalarında tedavi sonrasındaki yıllarda tekrarlama (rekürrens) şüphesi yaratan bir kitle izlendiğinde
PET günümüzde kanser hastalarının izleminde rutin olarak kullanılması önerilen bir yöntem değildir. Her hastada kullanımı hem aşırı maliyetli olacaktır hem de yalancı pozitiflikler nedeniyle gereksiz işlemlere neden olacaktır. Bu nedenle her hastada rutin olarak değil ancak belli hastalarda şüpheli durumları teyit amaçlı kullanımı önerilmektedir.
PET nedir?
PET yani Pozitron Emisyon Tomografi hücre içerisine glukoz alım miktarını (glukoz uptake) değerlendiren metabolik bir mekanizmaya dayanarak görüntüleme sağlar. Malign hücreler yani kanser hücreleri normal hücrelere göre içeriye daha fazla glukoz alırlar, bu da PET ile görüntülemede normalden farklı görünmelerini sağlar.
PET-CT (PET-BT) nedir?
PET'te elde edilen görüntünün CT (BT, Bilgisayarlı Tomografi) ile elde edilen görüntü üzerine yerleştirilmesidir. Yani hastaya aynı anda hem PET hem tomografi çekilir ve iki görüntü bilgisayar ortamında otomatik olarak üst üste yerleştirilir. Bu sayede PET'te izlenen anormal alanların hangi organın anatomik alanına denk geldiği daha net izlenir.
PET sadece jinekolojik kanserlerde değil kolon,mide, meme, kemik, akciğer, ve diğer pek çok kanserde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kanserlerin hem ilk teşhisinde hem de tedavi sonrası takiplerinde ve nüks (tekrarlama) şüphesi olduğunda faydalı olmaktadır.
PET çekiminde verilen madde:
PET'in kullanılan radyonüklid maddeye göre çeşitleri vardır ve jinekolojik onkolojide en sık en sık FDG-PET/CT kullanılır. FDG 18-floro-2-deoksiglukoz anlamına gelir. Damardan (intravenöz) verilen FDG hücrelerin içerisine girer ve burada ışıma yapar, bu ışıma cihaz tarafından algılanır ve vücudun hangi bölgesinde ışıma olduğu kaydedilir. Işıma olan dokudaki ışımanın kuvveti yani radyoaktivitenin miktarı önemlidir, bu değer genellikle SUV olarak belirtilir, SUVmax o dokudaki maksimum SUV değerini verir. Her SUV değeri yani her ışıma olan yer, malign (kanser) olarak değerlendirilmez, malign demek için genellikle 2.5'in üzerindeki değerler kullanılır. SUV ne kadar yüksek ise o kadar malignite lehine kuvvetli bir bulgu anlamına gelir.
PET'in güvenilirliği kesin midir?
Bir çok tetkik gibi PET'de yüzde yüz güvenilir bir yöntem değildir. Farklı çalışmalarda sensitivite %90, spesifite yüzde 80 civarlarında bildirilmiştir. Yani PET'te yüksek parlama izlenen bölge yüzde yüz değil, yüzde 90 oranında kanser çıkmaktadır. Ayrıca kanser olmayan hastaların yüzde 20 kadarında PET'te parlama izlenebilmektedir, bu yalancı pozitif parlama enfeksiyon, inflamasyon nedeniyle olabilmektedir. Özellikle tümör boyutu çok küçükse (1 cm altı) PET ile izlenemeyebilir.
Sağlık sigortası kapsamında mıdır?
Günümüzde SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ve özel sağlık sigortalarının çoğunluğu PET (veya PET-CT) ödemesini karşılamaktadır. Bu konu hakkında kesin bilgiyi sigorta şirketinizden veya çekim yapılacak hastaneden alabilirsiniz. PET çekimi tam teşekküllü devlet hastanelerinin çoğunda mevcuttur. Bazı özel hastanelerde ve özel görüntüleme merkezlerinde de bulunmaktadır.
İlgili Konular:
- Jinekolojide Tomografi ve MR (Emar) Kullanımı