Üçlü veya dörlü test yaptıranlar nasıl karar vermeli?Günümüzde dörtlü test daha yaygın kullanılmaktadır çünkü başarı oranı üçlü teste göre daha yüksektir. Üçlü ve dörtlü testin amacı aynıdır tek fark dörtlü testte başarı oranının daha yüksek olmasıdır, bu nedenle burada bahsedilenler her iki test için de aynen geçerlidir. Bu testler doğum öncesi tarama testleridir, tarama testleri kesin tanı koyan testler değildir, bir hastalık hakkında tarama yapmaya ve şüpheli olguları tespit etmeye yararlar. Bu testleri yaptırmadan önce anne ve babanın testlerin neden yapıldığı, hangi konularda fayda sağlayacağı, hangi konularda fayda sağlamayacağı, test sonucunda hangi kararlar verilmek zorunda kalınabilir gibi konularda detaylı bilgi sahibi olmalıdır. Bu bilgilendirme sonrasında anne ve baba isterse bu testleri yaptırır, istemezse yaptırmayabilir, zorunlu değildir, ancak günümüzde aile uygun görürse bütün gebeliklerde önerilir.
Üçlü - dörtlü test neden yapılır? Amacı nedir?
Üçlü ve dörtlü test bebekte 3 hastalığın taranması için yapılır. Bunlar trizomi 21 (Down sendromu), trizomi 18 (Edwards sendromu) ve nöral tüp defektleridir.
Üçlü ve dörtlü testte ikili testten farklı olarak sadece nöral tüp defekti denilen hastalıkların taranması yapılabilir. Bunu sağlayan AFP hormon ölçümüdür. Bu konuda detaylı bilgiye "afp yüksekliği" yazısında ulaşabilirsiniz. Üçlü ve dörtlü testte nöral tüp defekti hastalıkları yüksek oranda saptanabilir ancak üçlü-dörtlü test yapmadan sadece AFP hormonu ölçümü ile de bu hastalığın taranması mümkündür bu nedenle üçlü ve dörtlü test yapılmasındaki esas amaç trizomi 21 (Down sendromu) ve da trizomi 18 taramasıdır.
Üçlü ve dörtlü test yaptırmayı düşünenler öncelikle şunları bilmelidir:
1- Down sendromu (trizomi 21) olması anne karnında bir bebeği dört aylıkken düşük ile aldırmayı gerektirir mi? Bu bebeği aldırmakla normal bir bebeği aldırmak arasında ne kadar fark vardır? Bu konuda dünya üzerinde çok farklı görüşler ve tartışmalar vardır. Dünyadaki bazı görüşler şöyle der: Bazı ölümcül anomalilere sahip bebekler zaten doğumdan sonra ölecekleri için gebeliğin erken aylarında düşükle alınmaktadır ancak Down sendromu genellikle ölümcül bir hastalık değildir, bu bebekler yüksek oranda doğumdan sonra uzun yıllar yaşarlar, bu yüzden düşükle alınmaları gerekmez. Dünyadaki bazı görüşler de bu bebeklerin zor bir yaşam yaşayacaklarını, doğumdan sonra birçok hastalık ve ameliyat geçirme riskleri olduğunu söyler ve bu nedenle düşükle alınabileceklerini savunur. Bu konu her anne bananın kendisinin karar verebileceği bir konudur. Doktorlar bu konularda sadece aileye aydınlatıcı bilgiler verir, kararı aileye bırakırlar. Bu soruya cevap vermeye çalışan anne babanın öncelikle Down sendromlu bir insanın özelliklerini ve nasıl bir yaşam sürebileceğini çok iyi bilmesi gerekir. Bu konuda ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Down sendromlu bir bebek doğarsa yaşamın ilk yıllarında kaybedilebileceği gibi 50-60 yaşlarına kadar da yaşayabilir. Aile isterse gebeliğin 24. haftasına kadar gebeliğin sonlandırılmasına kanunlar izin vermektedir.
2- Üçlü veya dörtlü test yaptırmak Down sendromlu bir bebek sahibi olmamı kesin engeller mi? Bu sorunun cevabı hayır. Üçlü test Down sendromlu bebeklerin ancak %70'ini tespit edebilir, bu oran dörtlü teste %80'dir. Daha sonra yapılacak olan ayrıntılı ultrason ve tetkikler de asla Down sendromlu bebeklerin hepsinin tespit edilmesini sağlayamaz. Üçlü veya dörtlü test sonucunun normal gelmesi bebekte kesinlikle Down sendromu olmadığı anlamına gelmeyecektir. Yukarıda da belirtildiği gibi üçlü veya dörtlü test Down sendromlu bebeklerin hepsini tespit edemez, az bir kısmında test sonucu normal gelerek yanıltıcı olabilir, bunu engellemenin bir yolu yoktur.
3- Üçlü veya dörtlü test sonucunda Down sendromu riski çıkması bebekte kesin Down sendromu olduğunu göstermez, bunu netleştirmek için amnioyosentez yaptırmak gerekecektir. Bu işlemin yaklaşık 200'de bir düşüğe neden olma riski vardır. Amniosentez yaptırmayacak bir annenin üçlü veya dörtlü test sonucu net bilgi vermeyeceği için strese sebep olarak faydadan çok zarar getirecektir.
4- Hamilelikte üçlü veya dörtlü test yapılması bebekte sadece trizomi 21,trizomi 18 ve nöral tüp defekti varlığı hakkında bilgi verebilir. Bunun dışındaki hastalıkları gösteremez. Örneğin üçlü veya dörtlü testi normal çıkan bir bebekte kalp anomalisi, böbrek anomalisi, beyin anomalisi hatta zeka geriliğine neden olan bir hastalık olabilir. Bu testlere halk arasında "zeka testi" denmesinin sebebi Down sendromunda zeka geriliği olmasıdır, bu testler bebeğin zeka düzeyini ölçemez, zeka geriliği yapabilen bütün hastalıkları tespit edemez.
Üçlü ve dörtlü test yaptırmayanlar:
Üçlü veya dörtlütest yaptırmayanlar şu risklerle karşı karşıya kalacaklarını bilmelidir:
1- Gebelikte bebekte down sendromu varsa bunu tespit edebilecek en başarılı testlerden birisi dörtlü
testtir. En iyi ultrasonografi cihazları bile bu kadar başarılı olamaz. Üçlü ve dörtlü test yapılmadığı taktirde bebekteki down sendromunun tespit edilmeme oranı yüksektir.
2- Trizomi 18 için durum farklıdır, bu hastalığa ait bulgular ultrason ile %90 gibi yüksek oranda tespit edilebilmektedir.
İlgili Konular:
- Üçlü Tarama Testi Nedir?
- Dörtlü Tarama Testi Nedir?
- AFP Yüksekliği
- Üçlü ve Dörtlü Test Sonuçlarının Yorumlanması
Bu sitedeki yazıların her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz: Yasal uyarı
