RAHİM KANSERİ EVRELEMESİ
Rahim kanseri ve rahim ağzı (serviks) kanseri tamamen farklı kanser türleridir ve evreleme özellikleri de farklıdır. Bu yazıda rahim kanseri ve onun en sık türü olan endometrium kanserinden bahsedilecektir (endometrium ca).
Evre (stage) bir kanserin geliştiği organdaki büyüklüğü ve derinliği, komşu organlara yayılması ve vücuttaki uzak organlarda bulunması gibi faktörlerle belirlenir. Kısaca evre kanserin vücutta ne kadar yayıldığını gösterir.
Kanserin derecesi (grade) evreden farklı bir kavramdır, patolojik incelemedeki görüntü özellikleri ile belirlenir, kanserin vücutta yayılmasını göstermez. Evre ile karıştırılmamalıdır.
Aşağıda anlatılan evreleme endometrium kanseri evrelemesidir. Rahimde gelişen sarkom gibi diğer kanser türlerinin evrelemesi farklıdır. Rahim kanserlerinin çok büyük kısmı endometrium kanseri olduğu için burada endometrium kanseri evrelemesi anlatılmıştır. Endometrium kanseri halk arasında "rahim iç zarı kanseri" olarak bilinir.
Rahim kanseri evresi nasıl belirlenir?
Rahim kanserinin (endometrium kanseri) evresi cerrahi olarak belirlenir. Ameliyat ile rahim, yumurtalık, lenf bezleri, omentum ve varsa şüpheli diğer organlardan alınan parçalar incelenir ve kanserin bu organlarda ne kadar yayıldığı belirlenerek evresi anlaşılır. Bu nedenle ameliyat öncesinde yapılan tahliller ve tomografiler veya ameliyat sırasında cerrahın yaptığı gözlem kanserin yayılımı ve evresi hakkında kesin bilgi vermez. Yayılımın durumu ve kaçıncı evrede olduğu ameliyat sonrası çıkan parçaların incelenmesi sayesinde patoloji raporunda belirtilir. Patoloji raporunda kanserin türü, derecesi, çıkarılan organlarda kanser izlenip izlenmediği ve en son olarak da kanserin evresi yazar.
Rahim kanseri hangi evrede olursa olsun bir engel olmadığı sürece hastaya ilk olarak ameliyat planlanır. Ameliyat hem evreyi belirlemiş olur hem kanserli dokuları çıkartarak tedavi sağlamış olur. Ameliyat sonrası gerekirse diğer ek tedaviler verilir. Nadiren ameliyat uygulanamayacak veya ameliyatı kaldıramayacak durumdaki hastalara öncelikle radyoterapi (ışın) ve kemoterapi gibi tedaviler verilir. Rahim kanseri ameliyatı hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Evrelere göre yaşam süresi:
Her kanserde evre yani vücuda yayılma arttıkça vücuttaki kanser hücrelerinin sıfırlanması zorlaşır, ileri dönemlerde tekrarlama (nüks, rekürrens) riski artar ve maalesef ortalama yaşam süresi azalır. Ancak rahim kanseri genel olarak başarılı tedavi yöntemleri olan ve yaşam süresi uzun olan bir kanser türüdür. Birçok rahim kanseri hastası ilerleyen yıllarda hayatını bu kanserden dolayı değil örneğin kalp krizi gibi başka bir hastalıktan dolayı kaybetmektedir. Rahim kanseri hastalarının önemli bir bölümü bu hastalıktan tamamen kurtulmaktadır yani tam kür elde ederek uzun yıllar hastalıksız yaşamaktadır.
EVRE 1 RAHİM KANSERİ (EVRE 1 ENDOMETRİUM KANSERİ)
Kanser rahim dışına yayılmamışsa, sadece rahimde bulunuyorsa birinci evre olarak tanımlanır (FIGO 2009 evreleme sistemi). Rahim duvarına yüzde 50'den az veya fazla invaze olmasına göre evre 1A ve evre 1B diye iki alt gruba ayrılır.
Rahim kanserlerinin (endometrium kanseri) çoğu birinci evrede tespit edilir. Teşhis anında erken evrede yakalanabilen kanserlerden birisidir. Evre 1 olduğu ancak ameliyatta çıkarılan organların ve parçaların patolojik incelemesi ile kesinleşir çünkü ameliyattan önce tomografi ve tahliller ile sadece rahimde bulunan bir kanser gibi görünse de ameliyatta çıkarılan lenf nodları ve diğer dokularda kanser tespit edilmesi aslında daha ileri evre olduğunu gösterebilir. Lenf nodlarına sıçrama yani metastaz genellikle tomografide fark edilemez.
Ameliyat sonrası patolojik inceleme raporunda evre 1 olduğu kesinleşmiş rahim kanseri (endometrium kanseri) derecesi yani grade'i ve diğer özelliklerine göre bazen ek tedavi (radyoterapi, ışın tedavisi) alabilir. Derecesi düşük ve ek risk faktörleri içermeyen bazı evre 1 rahim kanserleri hiçbir ek tedavi almadan sadece ameliyat ile tedaviyi bitirmiş olur. Tedavi sonrası 3 aylık takiplerle izlem ve kontroller yapılır, zamanda kontroller seyrekleştirilir.
Evre 1 de olsa rahim kanseri ileriki yıllarda tekrarlama yani nüks gösterebilir ancak bazen çok uzun yıllar hatta hiç tekrarlama olmayabilir.
Genç yaşta tespit edilen evre 1 rahim kanserinde bazen çocuk istemi olan hastalarda ameliyat edilmeden sadece hormon tedavisi verilir. Amaç rahim ve yumurtalıkları almadan tedaviyi hormon (progesteron ilacı) ile sağlamak ve hastanın gebe kalabilmesine imkan tanımaktır. Evre 1'den daha ileri evrelerde bu mümkün değildir. Evre 1 hastaların da hepsinde hormon tedavisi mümkün değildir, bazı kriterleri sağlaması gerekir. Bu tedaviye hasta ile konuşularak karar verilir. Ameliyat etmeden hastanın evre 1 olduğundan emin olmak için tomografi, emar veya pet gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır ve tümörün sadece rahim içerisinde olduğundan emin olunur. Rahim dışına yayılma şüphesi varsa hormon tedavisi mümkün değildir, ameliyat gerekir.
EVRE 2 RAHİM KANSERİ (EVRE 2 ENDOMETRİUM KANSERİ)
Rahim kanseri rahim içerisinden rahim ağzına yani servikse yayılmışsa ikinci evre olarak tanımlanır (servikal stromal invazyon, FIGO 2009 evreleme sistemi). Ameliyat sonucu patolojik olarak incelenen parçalarda lenf nodlarında ve diğer organlarda metastaz yani yayılma olmaması gereklidir, aksi halde daha ileri evreye geçer.
Evre 2 rahim kanserinde ameliyat sonrası hastanın radyoterapi/kemoterapi gibi ek tedaviler alıp almayacağına hastanın ve kanser dokusunun özelliklerine göre konsey karar verir. Sıklıkla en azından radyoterapi/brakiterapi (ışın) tedavisi alırlar. Ek tedavi sonrası üç aylık aralarla kontroller ve takip yapılır.
EVRE 3 RAHİM KANSERİ (EVRE 3 ENDOMETRİUM KANSERİ)
Rahim kanseri komşu organlara (seroza, over, yumurtalık, tüpler, parametrium, vajen) veya lenf nodlarına yayılmışsa evre 3 olarak tanımlanır (FIGO 2009).
Evre 3A: Tümör seroza ve adnekslere yayılmıştır.
Evre 3B: Vajen veya parametrium tutulumu vardır.
Evre 3C: Pelvik (C1) ve/veya paraaortik (C2) lenf nodu tutulumu mevcuttur.
Ameliyat ile çıkarılan organların ve lenf nodlarının patolojik incelemesi sonrasında evre ve yayılım kesinleşir. Patoloji raporunda üçüncü evre olarak bildirilen rahim kanseri hastaları genellikle radyoterapi, brakiterapi, kemoterapi gibi ek tedaviler alır. Tedavi sonrası üç ayda bir kontroller ile takip edilir.
Evre 3 hastalığın ileride tekrar etme riski erken evrelere göre daha fazladır, doğal olarak ortalama yaşam süresi evre 1'e göre daha kısadır. Ancak rahim kanseri ileri evrelerde de tedavi uygulanabilen bir hastalıktır.
EVRE 4 RAHİM KANSERİ (EVRE 4 ENDOMETRİUM KANSERİ)
Kanser idrar torbası (mesane) ve barsak mukozasını tutmuşsa evre 4A olarak tanımlanır. Daha uzak organlara (akciğer veya karın içerisindeki diğer organlar), inguinal yani kasık bölgesindeki lenf nodlarına yayılım evre 4B olarak adlandırılır (FIGO 2009). Evre 4 rahim kanserinde mümkünse öncelikle ameliyat ve sonrasında kemoterapi ve radyoterapi (ışın) tedavisi uygulaması yapılır. Ameliyat mümkün değilse sadece kemoterapi ve ışın tedavisi uygulanır.
Evrelere göre belirtiler:
Rahim kanserinin erken evre veya ileri evre olduğunu hastada bulunan belirti ve şikayetlere bakarak anlamak mümkün değildir. Karında şişlik, kanama, lekelenme, zayıflama hem erken hem ileri evrelerde görülebilen belirtilerdir. Rahim kanseri, rahim iç yüzünden kaynaklandığı için erken evrede de olsa genellikle adet kanaması gibi kanamaya neden olur; bu sayede hastalar kanama şikayeti ile doktora başvurur ve kanserin erken evrelerde yakalanma şansı artar.
İlgili Konular:
- Rahim Kanseri
Bu sitedeki yazıların her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz: Yasal uyarı
