MENOPOZDA HORMON REPLASMAN TEDAVİSİ (HRT)
Hormon replaman tedavisi siklik ya da devamlı, ağızdan ya da transdemal (cilt yoluyla) ya da transvajinal yollarla uygulanabilen östrojen ve progesteron ya da sadece östrojen şeklinde uygulanabilen bir tedavidir. Bütün bu uygulanış şekillerinden hangisinin seçileceği hastaya göre planlanır.
Hormon tedavisi planlandığında tam bir jinekolojik muayene ve papsmear testi, çeşitli kan ve idrar testleri, karaciğer böbrek ve kolesterol ile ilgili kan testleri, mamografi ve meme ultrasonografisi mutlaka yapılmalıdır.
Günümüzde hormon replasman tedavisi (HRT) önerilen durumlar:
Menopoz yıllarına yaklaşmış ve seyrek adet gören hastalara eğer düzenli adet görmek istiyorlarsa hormon replasman tedavisi başlanabilir.
Ameliyatla genç yaşlarda yumurtalıkları alındığı için menopoza giren hastalarda da hormon tedavisi önerilir. (Rahim de alınmışsa sadece östrojen içeren tedavi önerilir.)
Menopoza tam olarak girmiş ve artık adet görmeyen hastalarda ise ancak orta ya da şiddetli derecede sıcak basması (vazomotor semptomlar) varsa HRT önerilmektedir. Vajinal kuruluk ve atrofi gibi semptomlar varsa vajinal krem ya da tablet şeklinde lokal hormon tedavisi önerilir.
Bunun dışında kalp hastalıklarından korumak, osteoporozdan (kemik erimesi) korumak vb. hastalıklardan korumak amacıyla hormon tedavisi artık günümüzde önerilmemektedir.
Hormon tedavisinin faydaları:
Estrojen tedavisi etkisini en hızlı şekilde sıcak basmalarında gösterir. Menopoz sıcak basma şikayeti olan hastaların %75inde düzelme sağlar. HRT uyku bozukluklarını düzeltir. Menopoz döneminde ortaya çıkan anksiyete (sıkıntı), depresyon (içe dönüklük) ve hafıza bozuklukları gibi sorunlarda da etkilidir.Alt ürogenital sistemdeki olumsuz değişiklikleri önlemek amacıyla bu dönemde kullanılan lokal veya sistemik estrojen; vaginal kuruluk, ilişkide ağrı hissi gibi atrofik vaginadan kaynaklanan problemleri ortadan kaldırır. Alt idrar yollarında menopoz sonucu gelişen sık idrara çıkma (pollaküri), zor idrara çıkma (disüri) ve idrar kaçırma gibi şikayetlerde düzelme sağlar
Hormon kullanımına engel oluşturan durumlar:
- Yeni geçirilmiş kalp krizi
- Geçici iskemik atak
- Geçirilmiş inme (serebrovasküler olay)
- Beyin damar tıkanıklıkları
- Karaciğer fonksiyonlarının bozuk olması
- Östrojen ile ilerleyen tümör varlığı (Meme veya endometrium kanseri)
- Tromboemboli (damar tıkanıklığı) geçirmiş olmak
- Nedeni henüz bulunamamış vajinal kanama olması
Hormon tedavisinin dikkatli verilmesi gereken durumlar:
- Yüksek tansiyon
- Safra kesesi hastalıkları ve safra taşı
- Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı)
- Trigiliserid yüksekliği
- Migren
- Epilepsi
- Miyom
- Endometriozis
Menopozda hormon replasman tedavisi alanlarda özellikle de ilk 3 ayda düzensiz vajinal kanamalar olabilir ve bu tamamı ile normaldir. Fakat daha sonraki dönemde olan vajinal kanamalar çok önemlidir ve kesinlikle doktora başvurmayı gerektirir. Hormon tedavisi dışında başka sebepleri olabillir bu kanamaların. (Menopoz sonrası dönemde kanama konusuna bakınız.)
HRT ile oluşabilecek yan etkileri içeriğindeki östrojenin ve progesteronun oluşturduğu yan etkiler şekilde iki grupta anlatılabilir:
Östrojene bağlı yan etkiler:
- Bulantı
- Kusma
- Şişkinlik
- Kilo alma
- Su tutulumu
- Tansiyon yükselmesi
- Kramplar
- Meme uçlarında hassasiyet
- Safra taşı oluşumu
Progesterona bağlı yan etkiler:
- Yorgunluk
- Depresyon
- Akne
- Yağlı cilt
- İştah artması
- Kilo alma
- Libido (cinsel istek) azalması
- Memelerde hassasiyet
Hormon tedavisi kaç yıl sürdürülmeli?
Menopozla ilgili şikayetler yani sıcak basmaları geçtikten sonra hormon replasman tedavisi kesilmelidir. Genellikle bu şikayetler en fazla 2-3 yıl sürer. Bu tür şikayetler kesildikten sonra başka amaçla hormon tedavisi kullanılması günümüzde önerilmemektedir. 5 yıldan fazla HRT kullanılması çok zorunlu olmadıkça tercih edilmemelidir.
HRT ve meme kanseri ilişkisi
Günümüze kadar yapılan çalışmalar ile aydınlatılabildiği kadar bu konudaki bilim adamlarının son görüşleri şu şekildedir:
- Meme kanseri riski muhtemelen 5 yıldan uzun süreli HRT kullanımı ile artar.
- HRT ile izlenen risk artışı tedaviye 5 yıl ara verdikten sonra ortadan kalkar.
- Meme kanseri öyküsü olan hastalarda HRT verilmemelidir.
- WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta meme kanseri riski artmıştır, sadece östrojen alan grupta artmamıştır.
HRT ve kalp hastalığı ilişkisi
- Koroner kalp hastalığından koruma amacıyla günümüzde HRT kullanılması kesinlikle önerilmemektedir. Koruma sağlamadığı gösterilmiştir.
- WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta koroner kalp hastalığı (MI) riski artmıştır, sadece östrojen alan grupta değişmemiştir.
- HERS çalışmasında hormon replasman tedavisinin kardiyovasküler hastalıkları önlediği gösterilememiştir.
Myomu olanlarda HRT kullanılabilir mi?
Kullanılabilir, bir engel yoktur. Ancak myom moyutlarında zamanla az da olsa artma olabilir bu açıdan takip edilmelir.
Kolorektal kanser
WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta kolon kanseri (kalın barsak kanseri) riski azalmıştır, sadece östrojen alan grupta risk değişmemiştir. (Kombine oral kontraseptifler de kolon kanseri riskini azaltır.)
Serebrovasküler olay ve tromboemboli
WHI çalışmasında kombine östrojen + progesteron hormon replasman tedavisi alan ve sadece östrojen alan her iki grupta da CVO ve tromboembolik olay artışı görülmüştür.
Demans
WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine tedavi alan grupta demans riskinin arttığı izlenmiştir.
İlgili Konular:
-
Menopozda Hormon Tedavisinin Alternatifleri
-
Menopozda Bitkisel İlaçlarla Tedavi
KONU İLE İLGİLİ SORULAR
Hormon tedavisi almak kendi hormonlarımı düzeltir mi?
Hormon tedavisi için kullanılan ilaçlar hormaon içerdiği için kullanırken hormonlarınız düzelmiş gibi rahatlama sağlar veya adet görmenizi sağlar. Ancak ilaçlar sizin kendi hormonlarınızı düzeltemez bu nedenle ilacı bıraktıktan sonra tekrar adet göremez duruma gelirsiniz. Menopoza girince azalan hormonlar ilaçla veya başka bir yöntemle tekrar düzelmez.