PROGESTERON HORMONU

Progesteron 21 karbonlu (C21) steroid yapıda hormonlardan birisidir ve temel yapı taşı kolesteroldür. Seks hormonları grubundandır. Progestagen denilen hormon grubunun en önemli üyesidir. Progesteronun temel yapı taşı diğer seks hormonları gibi kolesteroldür. Kolesterol önce
pregnanolona sonra progesterona dönüşür. Progesteron ayrıca diğer steroid hormonların çoğu için de öncül madde konumundadır. Overlerden, adrenal bezden (sürrenal bez) ve gebelikte plasentadan sentezlenir.
İlk olarak 1933 yılında ABD'de Willard Myron Allen ve George Washington Corner tarafından tanımlanmıştır ve ismi pro-gestasyonel-steroid-keton = proge-ster-one şeklinde türetilmiştir (kaynak).

Progestin ve perogestagen terimleri karıştırılmamalıdır. Progestin sentetik olarak üretilen ve progesteron hormonu benzeri etki gösteren maddelere verilen isimdir. Progestinlerden bazıları: Levonorgestrel, nörotindron, norgestrel, medroksiprogesteron asetat, norgestimate, desogestrel, gestoden, dienogest, drospirenon.

Gebelikte progesteron 8. haftaya kadar esas olarak overde korpus luteumdan sentezlenir, daha sonra luteo-plasental shift meydana gelir yani üretim plasentaya kayar..

Progesteron hormonunun kadın vücudundaki etkileri:
- Vajen epitelinde glikojen depolanmasını azaltır, bundan dolayı vajende pH artar, alkali ortam oluşur. Progesteron etkisi ile vajen epitelinde intermediate hücre hakimiyeti oluşur (gebelikte olduğu gibi).
- Servikal mukusu kalınlaştırır ve pH'sını azaltır, asitleştirir. Bu gebeliği zorlaştırıcı bir etkidir.
- Endometrium gland ve stromasında antiproliferatif etki gösterir.
- Endometriumda östrojen reseptörü oluşumunu azaltır.
- Memelerde lobüler ve alveolar doku gelişimini arttırır.
- Ovulasyon (yumurtlama) öncesinde pozitif feedback etki ile FSH salınımını arttırır. Tersine LH üzerine negatif feedback etki yapar.
- Progesteron termojenik bir hormondur ve kadınlarda ovulasyon (yumurtlama) sonrasında vücut ısısındaki artıştan sorumludur.
- Vücutta su ve tuz tutulmasına neden olur.
- Düz kaslarda gevşeme sağlar. Bu nedenle gebelikte safra stazı, reflü, kabızlık gelişir.

Progesteron ölçümü (tahlil) hangi durumlarda yapılır?
- İnfertilite (kısırlık) tedavisinde ovulasyon tespiti için: Progesteron düzeyinde düşüklük ovulasyon olmadığı anlamına gelir.
- Ektopik gebelik (dış gebelik) tanısında

Progesteron ilaçları (progestin) hangi durumlarda kullanılır?
- Gebelik sırasında düşük tedavisinde
- Habitüel abortus
- Preterm eylem (erken doğum) proflaksisi
- İnfertilite (kısırlık) tedavisi ve IVF (tüp bebek) tedavileri
- Adet düzensizliği tedavisi
- PCOS (Polikistik over sendromu)
- Endometrial hiperplazi
- Menstrüasyonu geciktirmek amacıyla
- Katameniel epilepsi
- Doğum kontrolar hapları ve 3 aylık iğneler içerisinde bulunur
- Acil kontrasepsiyon amacıyla
- Amenore tanısında progesteron challenge testinde kullanılır


İlgili Konular:
- Östrojen Hormonu
- Kadınlarda Hormon Bozukluğu
- FSH Hormonu Yüksekliği
- Prolaktin (Süt Hormonu) Yüksekliği
- İnfertilite (Kısırlık)

Tamamını >>

PRETERM DOĞUMU ÖNLEMEK AMACIYLA PROGESTERON TEDAVİSİ

ERKEN DOĞUMU ÖNLEMEK İÇİN PROGESTERON TEDAVİSİNİN ETKİNLİĞİ

Preterm doğum (erken doğum) 37. gebelik haftasından önce meydana gelen doğumlara denir. Preterm eylem tehtidi ise 37. gebelik haftasından önce kontraksiyonların başlaması durumudur. Tüm doğumların yaklaşık yüzde 10'u erken doğum şeklinde gerçekleşmektedir. Yenidoğan dönemindeki ölümlerin çok önemli bir kısmından erken doğumlar sorumludur, bu nedenle erken doğumları önlemek ve tedavisini, komplikasyonlarını en iyi şekilde yönetmek için sürekli yeni protokoller ve yeni ilaçlar araştırılmaktadır. Aşağıda preterm doğumların önlenmesinde progesteron ilaçlarının etkinliği konusunda son yıllarda yapılan araştırmalar ve öneriler kaynakları belirtilerek özetlenmiştir.

Doğumdan önceki haftalarda anne kanında progesteron seviyesinde değişiklik izlenmemektedir ancak doğumdan hemen önce (preterm veya term doğumlarda) fonksiyonel progesteron çekilmesi gerçekleşmektedir. Bu nedenle progesteronun gebelik haftaları boyunca uterin relaksasyondan ve sonrasında doğumun başlamasından sorumlu olduğu düşünülmektedir (kaynak 1, 2). Şubat 2001'de FDA daha önce en az bir preterm doğumu olan hastalarda tekrarlayan preterm doğumun önlenmesi amacıyla progesteron özellikle (hydroxyprogesterone caproate) kullanımını onaylamıştır (kaynak 1, 2). Annenin gebelik sırasında progesteron kullanımı ile ilgili bildirilen en önemli risk erkek bebeklerde hipospadias riskinin artmasıdır (kaynak 1, 2).

Erken doğum önlenmesi amacıyla progesteron kullanımı:
- Daha önce preterm doğum öyküsü olmayan ve servikal uzunluğu bilinmeyen hastalarda preterm eylemi önlemek amacıyla progesteron kullanımı önerilmemektedir. Önerilmesi için yeterli kanıt yoktur.
(Gebelikte düşük-risk hasta grubunda rutin servikal uzunluk değerlendirmesi önerilmemektedir.)
- Daha önce preterm eylem öyküsü olmayan ve servikal uzunluk 20 mm altında ölçülen hastalarda preterm doğum önlenmesi amacıyla progesteron tedavisi önerilmektedir.
- Daha önce preterm doğum öyküsü olan gebeliklerde tekrar preterm doğum gerçekleşmesini önlemek amacıyla 20-37 gebelik haftaları arasında haftada tek doz 250 mg hidroksiprogesteron (intramuskuler) önerilmektedir.
- İkiz-üçüz gebeliklerde preterm eylemin önlenmesi amacıyla progesteron kullanımı önerilmemektedir, faydası ispatlanmamıştır.
- PPROM hastalarında preterm eylem önlenmesi amacıyla progesteron kullanımı önerilmemektedir.

Kaynaklar:
- Progesterone and preterm birth prevention: translating clinical trials data into clinical practice (2012)
- Progesterone Supplementation and the Prevention of Preterm Birth (2011)
- ACOG Committee Opinion number 419 (2008)
- Progestogens for Prevention of Preterm Birth (2012)


İlgili Konular:
- Preterm Doğum (Erken Doğum)
- Gebelikte Servikal Uzunluk Ölçümü

Tamamını >>

MİNİPİLL - SADECE PROGESTERON İÇEREN HAPLAR

YALNIZ PROGESTERON İÇEREN HAPLAR
Bu haplar da kombine oral kontraseptiflerle (OKS) beraber doğum kontrol hapları grubunda bulunur ve her gün alınırlar. Oral kontraseptiflere göre çok farklıdırlar çünkü sadece progesteron hormonu (nörotindron) içerirler, östrojen içermezler.

Minipill'ler gebeliği nasıl engeller?
- İçerdiği progesteronun etkisi ile LH'yı baskılar, ovulasyonu engeller.
- Servikal mıukusu kalınlaştırır, sperm geçişini engeller.
- Tubal motiliteyi azaltır.
- Endometriumu blastokistin implantasyonuna elverişsiz hale getirir.

Minipill'ler ara verilmeden her gün kullanılırlar. Kutular arasında ara verilmeden diğer kutuya başlanır.

Kullanmaya başlarken:
-Adet görüyorsanız ilk hapınızı adetin ilk gününde alınız.
- Minipill'i her gün aynı saatte almalısınız.
-Bebek emzirme dönemlerinde olduğu gibi adet görmüyorsanız minipill herhangi bir zamanda başlayabilirsiniz. İlk ilacınızı aldıktan üç saat sonra gebeliğe karşı bir miktar korunma başlamaktadır, ancak, tam korunmanın başlaması için bir hafta kadar bir süre geçmesi gerekir. Bu nedenle minipill almaya başladıktan sonra bir hafta boyunca örneğin kondom gibi bir başka kontraseptif yöntemi de birlikte kullanmalısınız.

Hap almayı unutursanız:
Bir hapınızı unutursanız veya her zaman aldığınız saatten üç saatten daha uzun bir süre sonra alırsanız:
-Hemen bir minipill alınız
-Diğer ilacınızı normal zamanında alınız
Geç vakitte aldığınız bu ilaç üç saat kadar sonra sizi gebeliğe karşı kısmen koruyacaktır, ancak, en doğrusu sonraki 48 saatte örneğin kondom gibi bir başka kontraseptif yöntem kullanmaktır.
İlacınızı almayı unuttuğunuz dönemde ilişkide bulunmuşsanız ve başka bir kontraseptif yöntem kullanmadıysanız doktorunuza başvurunuz.

İshal veya kusma şikayetleriniz varsa minipill sisteme uygun miktarda girmez ve gebe kalabilirsiniz. Bu durumda ilacın işe yaramadığını farz ederek ilacınızı unuttuğunuz zaman yapacağınız işlemleri tekrarlayınız.

Sadece progesteron içeren hapların avantajları:
- Kombine oral kontraseptiflerin aksine koagülasyon sistemi üzerine etkileri yoktur. Bu nedenle damar tıkanıklığı öyküsü olan veya sigara kullanan hastalarda kullanılabilmektedir.
- Hipertansif hastalarda kullanılabilir.
- Diabetik hastalar kullanabilir. Karbonhidrat metabolizması üzerine etkisi çok azdır.
- Emziren hastalarda kullanılabilir. Doğumdan 3 gün sonra başlanabilir.
- Migren hastaları da kullanabilir.

Yan etkileri:
- Adet düzensizliği. Progesteron kırılması kanaması.
- Fonksiyonel over kistine neden olabilir. (İmplant gibi)
- Akne

Sadece progesteron içeren korunma yöntemleri ile ilgili önemli bilgiler:
(Aşağıdaki bilgiler sadece progesteron içeren haplar (minipill), progesteron içeren 3 aylık korunma iğneleri ve cilt altı implantlar için geçerlidir.)
- Oral kontraseptiflerden (OKS) farklı olarak yaş sınırı yoktur, 35 yaş üzerinde de kullanılabilir.
- Düşük yada kürtajlardan hemen sonra kullanmaya başlanabilir.
- Sigara içenler de kullanabilir.
- Tansiyon yüksekliği aşırı olmadığı sürece ve kontrol altında olduğu sürece kullanılabilir.
- Geçmişte damar tıkanıklığı (DVT) öyküsü olanlar kullanabilir, damar tıkanıklığı halen mevcutsa kullanılmamalıdır.
- Kolesterol yüksekliğinde kullanılabilir.
- Kalp kapak hastalığı olanlar kullanabilir.
- Migren hastaları kullanabilir.
- Epilepsi hastaları kullanabilir.
- Endometriyozis hastaları kullanabilir.
- Over (yumurtalık) kisti olanlar kullanabilir.
- Rahim ağzında (servikste) iyi huylu hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Memede iyi huylu kist v.b hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Mevcut meme kanseri kesin kontrendikasyon, geçirilmiş meme kanseri rölatif kontrendikasyondur.
- Myomu olanlar kullanabilir.
- Pelvik enfeksiyonu olanlar kullanabilir.
- Diabet (şeker hastalığı) hastaları kullanabilir.
- Guatr (hipertroidi veya hipotroidi) kullanmaya engel teşlik etmez.
- Safra kesesi taşları engel teşkil etmez.
- Siroz veya karaciğer tümörü olanlar kullanmamalıdır.
- Akut karaciğer hastalıkları rölatif kontrendiksyondur.
- Hepatosesüler adenom ve malign hamatom rölatif kontrendikasyondur.
- Anemi, talasemi, orak hücreli anemi durumlarında kullanılabilir.


İlgili Konular:
- Doğum Kontrol Hapları (OKS)
- Doğum Kontrol Yöntemleri

Tamamını >>