Doğum kontrol iğnelerinin aylık ve üç aylık uygulananlar şeklinde farklı iki çeşiti bulunmaktadır. Bu
iki grup ilaç içerdikleri etken maddeler, etki ve yan etki profilleri açısından farklıdır:
3 AYLIK İĞNELER:
Depo Provera®: Sadece progesteron hormonu (DMPA: Depo-Medroksiprogesteron asetat) içerir. 3 ayda bir kas içerisine uygulanır. Etki mekanizması ve yan etkileri
sadece progesterol içeren haplara benzer.
AYLIK İĞNELER:
Mesigyna®: Hem östrojen hem progesteron içerir. Ayda bir kas içerisine uygulanır. Etki mekanizması ve yan etkileri
kombine oral kontraseptiflere benzer.
İğneler ilk defa adetin ilk 5 günü içerisinde kalçadan yapılarak kullanılmaya başlanır daha sonra belirlenen aralıklarla yapılır. Aylık doğum kontrol iğneleri kullanımı bırakıldıktan 1-2 ay sonra gebe kalabilme yeteneği tekrar kazanılır. Bu süre 3 aylık iğnelerde 6-18 ay kadar uzun sürebilir.
Etki mekanizmaları:
- Ovulasyonu (yumurtlamayı) engeller
- Servikal mukusu kalınlaştırır
- Endometriumu implantasyona elverişsiz hale getirir
- Tubal motiliteyi azaltır
Aylık iğnelerin yan etkileri:
- Adet düzensizliği
- Amenore (adet görememe)
- Baş ağrısı
- Kilo alma
- Memelerde hassasiyet
- Depresyon
- Cinsel istekte azalma
3 aylık iğnelerin yan etkileri:
Aylık iğnelerin yan etkilerine ek olarak şunlar da görülebilir.
- Osteopeni yapabilir bu nedenle adolesanlarda kullanımı önerilmez.
- Karaciğer fonksiyon bozukluğu
- Glukoz toleransında bozulma
- Meme kanseri görükme riskini hafif arttırır.
Bu iğnelerin en sık görülen yan etkileri adet düzensizliğidir. Adetlerde düzensizlik, seyrelme, 2-3 ayda bir adet olma gibi düzensizlikler çok sık görülür. 3 aylık iğne yaptıranlarda bazen 6 ay, 1 yıl kadar uzun adet olmama görülebilir. Adet düzensizliğine bu kadar sık sebep oldukları için genellikle ilk tercih olarak önerilen doğum kontrol yöntemi değillerdir ancak diğer yöntemleri kullanamayan hastalara önerilirler.
Doğum kontrol iğneleri doğumdan ne kadar sonra kullanılabilir?
3 aylık olanlar doğumdan sonra emzirme varsa doğumdan 6 hafta sonra, emzirme yoksa doğumdan 3 hafta sonra kullanılmaya başlanabilir. Aylık olanlar doğumdan sonra emzirme varsa doğumdan 6 ay sonra, emzirme yoksa doğumdan 3 hafta sonra kullanılmaya başlanabilir.
3 aylık korunma iğnesini bıraktım fakat adet göremiyorum?
Bu iğneler (depo-provera) kullanırken ya da kullanmayı bıraktıktan sonra adet gecikmesine sebep olabilir. Bazen bu iğne ile korunmayı bıraksanız bile adetlerinizin tekrar başlaması 1 yıl hatta 18 ayı bulabilir. Bu arada adetlerinizdeki gecikmenin sebebi gebelik de olabilir düşüncesiyle gebelik testleri yaptırmanız faydalı olacaktır.
Aylık korunma iğnelerinin kullanılmaması gereken durumlar:
Bunlar doğum kontrol hapları (OKS) gibi östrojen ve progesteron birlikte içerdikleri için yan etkileri ve kontrendikasyonları benzerdir. (bkz:
kimler doğum kontrol hapı kullanmamalı).
3 aylık iğnelerin kullanımı ile ilgili önemli bilgiler:
(Aşağıdaki bilgiler sadece progesteron içeren haplar (minipill), progesteron içeren 3 aylık korunma iğneleri ve cilt altı implantlar için geçerlidir.)
- Yaş sınırı yoktur, 35 yaş üzerinde de kullanılabilir.
- Doğumdan sonra emzirenlerde kullanmaya başlamak için 6 hafta geçmesi gerekirken, emzirmeyenler doğumdan hemen sonra kullanmaya başlayabilir.
- Düşük yada kürtajlardan hemen sonra kullanmaya başlanabilir.
- Sigara içenler de kullanabilir.
- Tansiyon yüksekliği aşırı olmadığı sürece ve kontrol altında olduğu sürece kullanılabilir.
- Geçmişte damar tıkanıklığı (DVT) öyküsü olanlar kullanabilir, damar tıkanıklığı halen mevcutsa kullanılmamalıdır.
- Kolesterol yüksekliğinde kullanılabilir.
- Kalp kapak hastalığı olanlar kullanabilir.
- Migren hastaları kullanabilir.
- Epilepsi hastaları kullanabilir.
- Endometriyozis hastaları kullanabilir.
- Over (yumurtalık) kisti olanlar kullanabilir.
- Rahim ağzında (servikste) iyi huylu hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Memede iyi huylu kist vb. hastalıkları olanlar kullanabilir.
- Mevcut meme kanseri kesin kontrendikasyon, geçirilmiş meme kanseri rölatif kontrendikasyondur.
- Myomu olanlar kullanabilir.
- Pelvik enfeksiyonu olanlar kullanabilir.
- Diabet (şeker hastalığı) hastaları kullanabilir.
- Guatr (hipertroidi veya hipotroidi) kullanmaya engel teşlik etmez.
- Safra kesesi taşları engel teşkil etmez.
- Siroz veya karaciğer tümörü olanlar kullanmamalıdır.
- Akut karaciğer hastalıkları rölatif kontrendiksyondur.
- Hepatosesüler adenom ve malign hamatom rölatif kontrendikasyondur.
- Anemi, talasemi, orak hücreli anemi durumlarında kullanılabilir.
3 aylık iğnelerin gebelikten koruma dışında ek faydaları:
- Endometrium kanseri riski azalır
- Endometriozise bağlı ağrılar azalır
- Epileptik nönet sıklığı azalır
- Orak hücreli anemide kriz riski azalır
- Menopozaa bağlı ateş basması vb. şikayetler azalır
- Ektopik gebelik (dış gebelik) insidansı azalır
- Endometrial hiperplaziyi önler
- Kansızlığı önler (kanama azaldığı için)
- Adet sancılarını (dismenore) azalır
- Pelvik enflamatuar hastalık (PID) riski azalır
- Emzirenlerde süt miktarını arttırır
- Myom görülmesini azaltır
- Premenstrüel sendromu önler
İlgili Konular:
-
Doğum Kontrol Yöntemleri
-
Doğum Kontrol Hapları (OKS)
-
Sadece Progesteron İçeren Haplar
-
Cilt Altı İmplantlar
-
Spiral (RİA)