RAHİM VE YUMURTALIK KANSERİ AİLEDEN GEÇER Mİ?
Kanser genetik bir hastalıktır çünkü hücredeki bir mutasyon sonucu gelişir yani kanserli hücrenin genetik yapısında (DNA'sında, krozomomlarındaki bir gende) bozulma meydana gelmiştir. Bu bozulma olan hücreler kontrolsüz ve aşırı miktarda çoğalmaya, yayılmaya başlar ve kanser oluşur.
Ancak karıştırılmaması gereken nokta şudur: Genetik demek, kalıtsal (ırsi) demek değildir. Yani kanseri başlatan hücredeki genetik bozukluk, hastaya anne-babasından aktarılmamıştır, çoğunlukla kendiliğinden oluşmuştur. Her genetik bozukluk anne-babadan geçmez, çoğu zaman çevresel faktörlerin etkisi ile ilerleyen yaşlarda kendiliğinden oluşur. Bu çevresel faktörlere örnek olarak sigara, alkol, besinler, kirli hava gibi vücut ile temas halinde olan her madde verilebilir. Yukarıda anlatılan bu mekanizma her kanser için geçerli olduğu gibi, rahim ve yumurtalık kanserleri için de geçerlidir. İnsanda meydana gelen kanserlerin çoğu anne-babasından (veya diğer atalarından) aktarılan genlerle kalıtsal olarak meydana gelmez, aksine sonradan dış etkenlerle genlerinde oluşan bozukluk sonucu meydana gelir.
Rahim kanseri:
Rahim kanserinin en sık görülen türü endometrium kanseri, bazı ailesel geçiş gösteren genlerle ilişkilidir ve bu genleri bulunduran kişilerde rahim kanseri oluşma riski normalden fazladır. HNPCC sendromu (Lynch sendromu) denilen sendromda aile içinde aktarılan genler, aile bireylerinde erken yaşlarda rahim, yumurtalık, kolon kanseri vb. oluşmasına neden olur. Ancak tekrar belirtmekte fayda var ki, rahim kanserlerinin çoğu, bu şekilde ailesel geçen genlere bağlı değildir.
Rahim ağzı (serviks) kanseri:
Rahim ağzı (serviks) kanserlerinin hemen hemen tamamı ailesel değildir.
Yumurtalık (over) kanseri:
Yumurtalık kanserlerinin de çoğu ailesel yani kalıtsal değildir. Bütün over kanserlerinin sadece %10 kadarı kalıtsal (ailesel) sendromlara bağlıdır. Kalıtsal meme-over kanseri sendromu gibi bazı ailesel aktarılan genetik bozukluklar ailede yumurtalık ve meme vb. kanserlerin yaygın görülmesine neden olabilmektedir. Kalıtsal (herediter) meme-over kanseri sendromuna en sık sebep olan gen BRCA1 ve BRCA2 genleridir. BRCA genlerini taşıyan aile bireylerinde over, meme ve bazı diğer kanser riskleri normal topluma göre fazladır. Bu bireylerde genç yaşta kanser meydana gelebilir, bu nedenle proflaktik yani önlem amaçlı meme alma ve yumurtalıkları alma ameliyatları yapılabilmektedir.
Ailede çok sayıda rahim ve yumurtalık kanseri varsa:
Ailesinde yani annesinde, anneannesinde, birinci ve ikinci derece yakın akrabalarında çok sayıda rahim, yumurtalık (over), meme kanseri olan kişiler kalıtsal bir sendroma ait riskli gen taşıyor mu diye genetik risk değerlendirmesine alınır. Bu değerlendirme sonucunda riskli bir gen taşıdığı saptanırsa (örneğin BRCA geni) bu genle ilgili kanserlere yönelik önlemler alınır.
Örneğin BRCA geni taşıyan kadınlar her yıl meme muayenesi, mamografi, MR, jinekolojik muayene ile yakın takip edilir ve bazen meme ve yumurtalıklar 35-40 yaşlarında ameliyatla alınır; bunda hastanın görüşü ve isteği de önemlidir.
HNPCC sendromu ile ilgili genleri taşıyan kadınlara ise rahim ve kolon kanserini önlemek için her yıl muayene, rahim içinden biyopsi ve gerekli zamanlarda kolonoskopi yapılır; 40'lı yaşlarda rahim ve yumurtalıklar kanser gelişmeden alınabilir.
İlgili Konular:
- Kanser Riskini Belirlemekte Kullanılan Genetik Testler
- Rahim Kanseri (Endometrium Kanseri)
- Yumurtalık (Over) Kanseri
- Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri
Tamamını >>
Kanser genetik bir hastalıktır çünkü hücredeki bir mutasyon sonucu gelişir yani kanserli hücrenin genetik yapısında (DNA'sında, krozomomlarındaki bir gende) bozulma meydana gelmiştir. Bu bozulma olan hücreler kontrolsüz ve aşırı miktarda çoğalmaya, yayılmaya başlar ve kanser oluşur.
Ancak karıştırılmaması gereken nokta şudur: Genetik demek, kalıtsal (ırsi) demek değildir. Yani kanseri başlatan hücredeki genetik bozukluk, hastaya anne-babasından aktarılmamıştır, çoğunlukla kendiliğinden oluşmuştur. Her genetik bozukluk anne-babadan geçmez, çoğu zaman çevresel faktörlerin etkisi ile ilerleyen yaşlarda kendiliğinden oluşur. Bu çevresel faktörlere örnek olarak sigara, alkol, besinler, kirli hava gibi vücut ile temas halinde olan her madde verilebilir. Yukarıda anlatılan bu mekanizma her kanser için geçerli olduğu gibi, rahim ve yumurtalık kanserleri için de geçerlidir. İnsanda meydana gelen kanserlerin çoğu anne-babasından (veya diğer atalarından) aktarılan genlerle kalıtsal olarak meydana gelmez, aksine sonradan dış etkenlerle genlerinde oluşan bozukluk sonucu meydana gelir.
Rahim kanseri:
Rahim kanserinin en sık görülen türü endometrium kanseri, bazı ailesel geçiş gösteren genlerle ilişkilidir ve bu genleri bulunduran kişilerde rahim kanseri oluşma riski normalden fazladır. HNPCC sendromu (Lynch sendromu) denilen sendromda aile içinde aktarılan genler, aile bireylerinde erken yaşlarda rahim, yumurtalık, kolon kanseri vb. oluşmasına neden olur. Ancak tekrar belirtmekte fayda var ki, rahim kanserlerinin çoğu, bu şekilde ailesel geçen genlere bağlı değildir.
Rahim ağzı (serviks) kanseri:
Rahim ağzı (serviks) kanserlerinin hemen hemen tamamı ailesel değildir.
Yumurtalık (over) kanseri:
Yumurtalık kanserlerinin de çoğu ailesel yani kalıtsal değildir. Bütün over kanserlerinin sadece %10 kadarı kalıtsal (ailesel) sendromlara bağlıdır. Kalıtsal meme-over kanseri sendromu gibi bazı ailesel aktarılan genetik bozukluklar ailede yumurtalık ve meme vb. kanserlerin yaygın görülmesine neden olabilmektedir. Kalıtsal (herediter) meme-over kanseri sendromuna en sık sebep olan gen BRCA1 ve BRCA2 genleridir. BRCA genlerini taşıyan aile bireylerinde over, meme ve bazı diğer kanser riskleri normal topluma göre fazladır. Bu bireylerde genç yaşta kanser meydana gelebilir, bu nedenle proflaktik yani önlem amaçlı meme alma ve yumurtalıkları alma ameliyatları yapılabilmektedir.
Ailede çok sayıda rahim ve yumurtalık kanseri varsa:
Ailesinde yani annesinde, anneannesinde, birinci ve ikinci derece yakın akrabalarında çok sayıda rahim, yumurtalık (over), meme kanseri olan kişiler kalıtsal bir sendroma ait riskli gen taşıyor mu diye genetik risk değerlendirmesine alınır. Bu değerlendirme sonucunda riskli bir gen taşıdığı saptanırsa (örneğin BRCA geni) bu genle ilgili kanserlere yönelik önlemler alınır.
Örneğin BRCA geni taşıyan kadınlar her yıl meme muayenesi, mamografi, MR, jinekolojik muayene ile yakın takip edilir ve bazen meme ve yumurtalıklar 35-40 yaşlarında ameliyatla alınır; bunda hastanın görüşü ve isteği de önemlidir.
HNPCC sendromu ile ilgili genleri taşıyan kadınlara ise rahim ve kolon kanserini önlemek için her yıl muayene, rahim içinden biyopsi ve gerekli zamanlarda kolonoskopi yapılır; 40'lı yaşlarda rahim ve yumurtalıklar kanser gelişmeden alınabilir.
İlgili Konular:
- Kanser Riskini Belirlemekte Kullanılan Genetik Testler
- Rahim Kanseri (Endometrium Kanseri)
- Yumurtalık (Over) Kanseri
- Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri
