HAMİLELİKTE KAN UYUŞMAZLIĞI (SORU CEVAP YORUMLAR)

GEBELİKTE KAN UYUŞMAZLIĞI (SORU CEVAP YORUMLAR)

Kan uyuşmazlığı nedir? Eşler arsında hangi kan gruplarında uyuşmazlık olur?
Bir gebelikte anne kan grubunun Rh (+) pozitif, bana kan grubunun Rh (-) negatif olmasına kan uyuşmazlığı yani Rh uygunsuzluğu dedir. Bunun önemi nedir? Bu gebeliklerde anne ve bebek kanları arasında etkileşim olursa anne antikor üretebilir ve bu antikorlar bir sonraki gebelikteki bebekte problemlere neden olabilir.

Kan uyuşmazlığımız var, bebek kesin etkilenir mi?
Kan uyuşmazlığı olan her çiftte anne ve bebek arasında etkileşim olmaz, bir kısmında olur. Anne ve bebek arasında etkileşim olabilmesi için öncelikle bebeğin kan grubunun annenin tersi yani Rh pozitif (+) olması gerekir. Bu nedenle bebeğin kan grubuna doğumda kordondan kan alınarak bakılır ve eğer pozitif ise anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bebek kan grubu negatif ise iğne yapılmaz çünkü anne de negatif olduğu için aralarında uyuşmazlık olmaz.

Anne kan grubu pozitif, baba negatif ise kan uyuşmazlığı olur mu?
Bu durumda kan uyuşmazlığı olmaz çünkü bebek pozitif de olsa negatif de olsa anne bebek kanına karşı antikor üretmez. Bebek pozitif ise anne ile aynı olacağı için anne antikor üretmez. Bebek negatif ise negatif kan grubu antijen taşımadığı için pozitif olan anne buna karşı yine antikor üretmez. Yani her iki durumda da anne  bebek arasında bir etkileşim gerçekleşmiyor.
Sonuç olarak kan uyuşmazlığı sadece anne negatif, baba pozitif olan bazı gebeliklerde etkileşime neden olur; bunların da hepsinde etkileşim olmaz.

Kan uyuşmazlığı olanlarda iğne yapılmazsa bebek kesin özürlü olur mu?
Hayır, iğne gebeliğin 28. haftasında ve doğumdan sonra anne - bebek arasındaki etkileşim ihtimalini en aza indirmek için yapılır. İğne yapılma imkanı olmayan bir yerde gerçekleşmiş doğumlarda her zaman anne bebek arasında etkileşim olmaz. Çünkü bu etkileşimin olabilmesi için bebekten anneye yeterli miktarda kan geçmiş olması gerekir, bu kadar geçiş her zaman olmaz.

A, B ve 0 (sıfır) kan grupları anne babada aynı değilse uyuşmazlık olur mu?
Bu gruplar arasındaki uyuşmazlık önemli değildir bu nedenle bu etkileşim araştırılmaz. Önemli olan rh grupları arasındaki uygunsuzluktur. Anne Rh negatif, baba Rh pozitif ise uygunsuzluğa bağlı etkileşim olabilir.

rh uygunsuzluğu, kan uyuşmazlığı
Resmi büyütmek için üzerine tıklayın

Evlenmeden önce kan uyuşmazlığı varsa ne yapmalı?
Kan uyuşmazlığı olan çiftlerin evlenmemesi gibi bir öneri olamaz çünkü kan uyuşmazlığı iğnesi (rh immunglobulin) ve yapılan testler sayesinde bu problem çözülebilmektedir. Ancak her çift gibi bu çiftlerinde gebelik oluşmadan doktor muayenesine başvurmaları ve gerekli önerileri alıp, gebelikte düzenli takiplerle ilerlemeleri gerekir. Bu şekilde sorun yaşanma ihtimali çok çok düşüktür.

Akraba evliliğinde kan uyuşmazlığı varsa ne yapmalı?
Kan uyuşmazlığı ve akraba evliliği farklı konulardır. Çiftin akraba olması kan uyuşmazlığına bağlı riskleri daha fazla arttırmaz ancak akrabalık farklı riskler taşır. Akraba evliliği ve taşıdığı riskler hakkında ayrıntılı yazımıza buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kan uyuşmazlığı düşüğe sebep olur mu?
Hamilelikte kan uyuşmazlığı düşüğe veya kanamaya neden olmaz. Düşüklerin çoğunda sebep genetik anomalili fetus olmasıdır. Kan uyuşmazlığı olan çiftlerde düşük riski diğer çiftlerden fazla değildir.

Hamilelikte kan uyuşmazlığı olup normal bebek doğuranlar ne kadardır?
Hamilelikte kan uyuşmazlığı saptanan çiftlerin hemen hemen hepsinin günümüzde kan uyuşmazlığı iğneleri ve düzenli takipler, tetkikler sayesinde anomalili bebek sahibi olmaları önlenebilmektedir. Hidrops fetalis denilen durum kan uyuşmazlığına bağlı gelişen bir problemdir ve bu tür kontrol altında olan çiftlerde çok nadir gerçekleşir.

Kan uyuşmazlığı normal doğum veya sezaryen seçimini etkiler mi?
Kan uyuşmazlığının doğum şekli ile ilgisi yoktur. hangi tip doğum gerekiyorsa o şekilde doğum yaptırılır. Normal doğum da olsa sezaryen de olsa doğumdan sonra 72 saat içerisinde anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır (bebek kan grubu pozitifi ise).


İlgili Konular:
- Kan Uyuşmazlığı (Rh Uygunsuzluğu)
Tamamını >>

KAN UYUŞMAZLIĞI İĞNESİ (ANTİ-D İMMUNGLOBULİN)

Anti D (Anti- Rh) immunglobulin yani halk arasındaki adıyla kan uyuşmazlığı iğnesi anne ve bebek arasındaki kan uyuşmazlığına bağlı etkileşimi önlemek için uygulanan immunglobin ilaçtır. Genellikle kas içerisine (kalçadan) uygulanan formları bulunduğu için kan uyuşmazlığı iğnesi denir. İntravenöz (damardan) uygulanan formları da mevcuttur. İlk olarak 1968 yılında üretilmiştir ve daha sonraki yıllarda yaygın olarak kullanılması ile  anne-bebek rh uygunsuzluğuna bağlı hastalık gelişen bebekler son derece azalmıştır.

Annenin kan grubu rh negatif (-) babanın kan grubu rh pozitif (+) olduğu durumlarda anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığından dolayı etkileşim olma ihtimali vardır. Bu anne ve babadan meydana gelen bebeğin kan grubu rh (-) olursa kan uyuşmazlığından dolayı etkileşim olmaz, bebek kan grubu rh (+) olursa etkileşim meydana gelebilir. Hamilelik sırasında bebeğin kan grubu bilinmediği için rh (+) olma ihtimaline karşı 28. hafta civarında proflaktik (önleme) amaçlı anti-d iğnesi yapılır. İlaç uygulanmadan önce indrekt coombs testi (IDC) ile anne ve bebek arasında etkileşim var mı diye araştırılır. IDC testinde etkileşim izlenirse anti-d iğnesi uygulanmaz, etkileşim yoksa anti-d uygulanır. (Bazı merkezlerde ilk gebeliklerde 28. haftada anti-d uygulanmaz sadece doğumdan sonra gerekirse uygulanır.) Doğumdan sonra artık bebeğin kan grubunu öğrenme imkanı vardır, bebeğin kan grubuna bakılır eğer bebek kan grubu rh (+) ise anneye doğumdan sonra 72 saat içerisinde anti-d immunglobulin iğnesi yapılır. Bebek kan grubu rh (-) ise iğnenin yapılmasına gerek yoktur çünkü rh uygunsuzluğuna bağlı etkileşim sadece anne rh (-) bebek rh (+) ise gerçekleşebilir. Bebek rh (+) olduğunda anti-d immunglobulinin en iyi şekilde etki gösterebilmesi için doğumdan sonra 72 saat içerisinde yapılması gerekir ancak temin edilemeyen veya gecikme yaşanan durumlarda doğumdan sonra 2-4 haftaya kadar da yapılabileceği bildirilmektedir.

Kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman hangi haftalarda yapılır?
Anti-D immunglobulin gebeliğin 28. haftasında ve doğumdan sonra 72 saat içerisinde (bebek rh pozitif ise) olmak üzere iki kere anneye uygulanır. Bebeğe hiçbir zaman anti-d immunglobulin uygulanmaz. Bunun dışında amniosentez, kordosentez, anne karnına travma, plasenta previa veya dekolmana bağlı kanama gibi durumlarda anti-d immunglobulin uygulanır.  Anti-d immunglobulin yapılmadığı taktirde rh (+) bebekten anneye geçecek eritrositlere (kırmızı kan hücreleri) karşı anne antikorlar oluşturacaktır.

Anti-D immunglobulinin etki mekanizması nedir?
Anti-D immunglobulin bebekten anneye geçebilecek rh (+) kan hücrelerinin üzerine bağlanarak annenin hücrelerinin bunları görmesini ve bunlara karşı antikor oluşturmasını engeller.


İlgili Konular:
- Kan Uyuşmazlığı (Rh Uygunsuzluğu)
- Kan Uyuşmazlığı Testi (İndirekt Coombs Testi)
Tamamını >>

KAN UYUŞMAZLIĞI (Rh/rh UYGUNSUZLUĞU)

Kan uyuşmazlığı nedir?
Anne kan grubunun Rh (-) negatif , babanın ise Rh (+) pozitif olması durumuna Rh uygunsuzluğu (kan uyuşmazlığı) denir. Bu çiftlerde bebek Rh (+) ya da Rh (-) olabilir, bebek Rh (-) ise bir problem olmaz fakat bebek Rh (+) ise kan uyuşmazlığı Rh immunizasyonuna (etkileşmeye) ve bazı sorunlara yol açabilir. Rh uygunsuzluğu yani kan uyuşmazlığı ile rh immunizasyonu farklı şeylerdir, karıştırılmaması gerekir. Rh immunizasyonu yani etkileşme her kan uyuşmazlığı olan gebelikte olmaz.

Anne kan grubunun Rh negatif, babanın ise Rh pozitif olması dışındaki hiçbir durumda kan uyuşmazlığı olamaz.

Rh uygunsuzluğu varlığında eğer bebek pozitif ise gebelik ya da doğum esnasında anne kanı ile bebeğin kanı temas eder ve anne kanına bebek kanındaki eritrositler (kırmızı kan hücreleri) geçer. Bu eritrositler üzerinde bebeğe ait Rh antijenleri vardır. Anne buna anti Rh antikoru üreterek cevap verir.  Bu gebelikteki bebek bir zarar görmez ancak bir sonraki gebelikte bebek eğer Rh (+) olur ise anne kanındaki bu ilk gebelikte oluşmuş anti Rh antikorlar bebeğe geçer ve bebeğin kanında eritrositlerin parçalanmasına ve bebekte kansızlığa (anemi) neden olur.

rh uygunsuzluğu, kan uyuşmazlığı
Resmi büyütmek için üzerine tıklayın

Doğum ve gebelikte oluşabilecek aşağıdaki durumlar bebek kanının anneye geçmesine ve annenin bunlara karşı antikor oluşmasına sebep olabilir. Bu durumlar:
Düşük, kürtaj, dış gebelik, amniosentez, CVS, kordosentez gibi girişimler yapılmasıdır.
Bu durumlarda da annenin etkilenmesini önlemek amacıyla 72 saat içerisinde Anti-D iğnesi yapılmalıdır. Bu iğne genellikle kalçadan kas içerisine (intramuskuler) yapılır. İğnenin 72 saat içerisinde yapılması önerilmekle beraber 14-28 gün içerisinde yapılabileceği bildirilmektedir.

Kan uyuşmazlığı (Rh/rh uygunsuzluğu) olan hastalarda ilk kontrolde indirekt coombs testi (İCT)'nin negatifliği halinde düşük ihtimalle olsa da antenatal dönemde Rh izoimmunizasyonu gelişme olasılığı nedeniyle, 20. haftadan itibaren dörder haftalık aralıklarla İCT tekrarlanmalıdır. İCT’i negatif olan gebelere, öncelikle 28. haftada 300 mikrogram anti-D gamma globulin (halk arasında kan uyuşmazlık iğnesi denir) ile proflaksi yapılmalıdır. Bu dönemde proflaksi uygulanmasının amacı doğuma kadarki 12 haftalık süre boyunca oluşabilecek fetustan-anneye kanamaları karşılayabilmektir. İmmunize olmamış bir gebede proflaksi için en önemli dönem doğumdur. Doğumu takiben bebeğin kordon kanından direkt coombs testi (DCT) ve bebek kan grubu çalışılmalıdır. DCT’nin negatif ve bebek kan grubunun Rh(+) olması halinde anti-D immunglobulin (anneye yapılan kan uyuşmazlığı iğnesi) tekrarlanmalıdır. Doğumdan sonra bebeğin kan grubu pozitif ise ilk 72 saat içinde yeniden anti-D globulin iğnesi yapılmalıdır. Bu annede antikorların oluşmasını engelleyerek bir sonraki gebeliğin bu antikorlar tarafından etkilenmesini engeller. Rh uygunsuzluğunda ilk gebelikte bir sorun oluşmaz.

Kan uyuşmazlığında eğer bebek etkilenmiş ise anneden geçen anti-Rh antikorlar bebeğin kan hücrelerinin parçalanmasına ve çökelmesine neden olur. Bu durumda bebekte kansızlık yani anemi görülür. Buna bağlı olarak ultrasonda bebekte hidrops  fetalis adı verilen durum tespit edilir. Bebekteki anemi sonucu kalp yetmezliği ve vücut boşluklarında biriken sıvı hidrops tablosunun nedenidir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin miktarına bağlı olarak bebekte anne karnında ölüm dahi görülebilir.

ICT testinin pozitifliği durumunda ise titrasyon çalışılmalıdır. 1/16 ve altındaki titrasyonlarda fetus için intrauterin dönemde risk yoktur. Bu durumda 2-4 hafta aralıklarla İCT’ni tekrarlamak yeterli olacaktır. İCT pozitifliği 1/16’nın üzerinde olmadıkça gebeliğe müdahale edilmez. Sadece artık izoimmunizasyon gelişmiş olacağından proflaksi gerekmeyecektir. Titrasyonun 1/16 veya üzerinde olması durumunda etkilenmenin ciddiyetini araştırmak için amniosentez, kordosentez ve USG gibi ileri tetkiklere geçilmelidir. Hastalık ciddi düzeyde ise anne karnında bebek kanını değiştirmek gerekebilir. Amniosentez ile alınan amnion sıvısı optik dansite ölçüm yöntemi ile (DOD450 - biluribin yoğunluğuna bağlı olarak) değerlendirilir ve Liley eğrisi denilen eğride risk grubuna ayrılır. Liley eğrisinde 2. veya 3. zona girenlerde şiddetli etkilenme olmuş demektir ve kan transfüzyonu endikasyonu vardır. Kordosentez ile hemoglobin ölçümü ve bebeğe kan transfüzyonu yapılabilir.

Annede Rh alloimmunizasyonuna neden olabilecek durumlar:
Bu durumlar Rh(-) annenin Rh antikoru oluşturmasına neden olabilecek durumlardır.
- Kan transfüzyonu
- Gebelik veya doğum sırasında Rh (+) bebekten anneye kan hücresi geçmesi
- Kendiliğinden ya da istemli düşük
- Küretaj
- Dış gebelik
- Plasentanın (bebeğin eşi) erken ayrılması
- Anne karnına gelebilecek darbe ve travmalar
- Amniyosentez (Anne karnından bebeğin suyunun alınması)
- CVS (Koryon villus biyopsisi)
- Kordosentez (Bebeğin kordonundan kan alınması)
- Eksternal sefalik versiyon (Ters duran bebeği çevirme işlemi, günümüzde yapılmamaktadır.)

A, B, O kan gruplarına bağlı uyuşmazlık olur mu?
Anne ve bebek arasında A, B, O kan gruplarına bağlı uyuşmazlık da görülebilir. Bütün gebeliklerin yüzde 20'sinde görülen bu uyuşmazlık teorik olarak mümkündür ancak pratikte önemi yoktur çünkü etkilenme çok hafif olur. Bu nedenle pratikte ABO uyuşmazlığı araştırılmaz ve bunu önlemek amacıyla herhangi bir ilaç yapılmaz. Anne 0 grubu, fetus A1 veya B grubu olduğunda bu tür uyuşmazlıktan bahsedilebilir. Bu durumda etkilenmenin ve aneminin pratikte önemsiz derecede hafif olmasının nedenleri: Bu durumda antikorlar çoğunlukla plasentayı geçemeyen IgM yapısındadır, az sayıda IgG yapısında antikor oluşur. ABO antijenleri eritrositlerin yüzeyinde az miktarda bulunur. ABO antijenleri fetustaki tüm dokularda bulunur bu nedenle antikorlar tüm dokulara bağlanır ve eritrositler üzerindeki etki minimal olur.

Anne ve fetus arasında ABO kan gruplarına bağlı uyuşmazlık ve Rh uyuşmazlığı birlikte varsa ABO uyuşmazlığı Rh uyuşmazlığı şiddetinin azalmasını sağlar. Çünkü anneden fetusa geçen ABO antikorları fetusta Rh antijenlerinin kısmen hasara uğramasını sağlar.

Anneanne Teorisi (Grandmother Theory) nedir?
Bu ilginç teorideki duruma göre anneden bebeğe geçen Rh antikorlarının kaynağı bebeğin anneannesidir. Bebek rh (+), anne rh (-), anneanne rh (+)'dir.
Burada anneannenin hamileliği sırasında olan fetomaternal kanama fetusun  anti-d antikorlar oluşturmasına neden olmuştur (normaldekinin tersi şekilde). Yani fetus daha anne karnında sensitize olmuştur. Fetus doğumdan sonra erişkin yaşa gelip hamile kaldığında bebeği rh (+) olursa kendisinde daha önceden oluşan anti-d antikorlarını bu sefer kendi bebeğine geçirecektir ve bebekte hastalık meydana gelebilecektir.


EK BİLGİLER:
- Kleihauer-Betke testi (K-B test) fetomaternal kanama miktarını kantitatif olark gösteren bir testtir.
- Eritrosit Rozet Testi kalitatif olarak fetomaternal hemorajiyi gösteren bir testtir.
- Şiddetli hemolize neden olabilen etkileşimlerden en sık Anti-D antijeni görülürken, en şiddetli olanı Anti-Kell etkileşimidir. Anti-Kell etkileşimi daha şiddetli olmasına rağmen bunda hemoliz daha az olur çünkü Anti-Kell ile oluşan anemi sadece hemoliz mekanizmasıyla değil eritrosit prekürsörlerinin yıkılmasıyla da gerçekleşir. Bu nedenle Anti-Kell hemolizinde aneminin derecesi ile amniyon sıvısı biluribin düzeyi arasında ve Anti-Kell antikor titresi arasında korelasyon olmayabilir.
- Apt testi yenidoğanın dışkı veya mide içeriğindeki (kusmuk) kanın anneye mi bebeğe mi ait olduğunu anlamak için yapılan bir testtir. HbF'in alkaliye daha dirençli olmasından faydalanılarak yapılır. Test için NaOH kullanılır.


İlgili Konular:
- Kan Uyuşmazlığı İğnesi (Anti-D İmmunglobulin)
Kan Uyuşmazlığı Testi (İndirekt Coombs Testi)
- Hidrops Fetalis
- Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı (Soru Cevap Yorumlar)









KONU İLE İLGİLİ SORULAR

Akraba evliliğinde risk olmasının sebebi kan uyuşmazlığı mıdır?
Hayır. Akraba evliliğinde aynı hastalık genlerinin aneden ve babadan bebeğe geçme ihtimali yüksek olduğu için risk vardır. Akaba evliliği hakkında detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Akraba evliliği yapan kişiler de kan uyuşmazlığı olabilir de olmayabilir de. Akraba evliliği ve kan uyuşmazlığı farklı durumlardır.
Tamamını >>



UYARI: Sitedeki bilgiler hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılmamalıdır.
Yazıların her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz. devamı >>

"Gebelik ve kadın hastalıkları konusunda ayda 1 milyondan fazla ziyaretçi sayısı ile en çok tıklanan, en geniş içerikli site"