İlişki sonrası kalçanın altına yastık koyarak bir süre yatmak vajina (hazne) içerisindeki spermlerin dışarı akmasını önler. Her ne kadar bu yöntemin gebe kalmayı kolaylaştıracağına inanılsa da aslında ispatlanmış bir faydası yoktur çünkü ilişkiden sonra spermler vajina dışına aksa da içeride kalan az miktarda sperm bile kolayca rahim içerisine giderek döllenmeye sebep olabilir. Yani hamileliğin oluşmadığı aylarda sorun vajinada yeterince sperm bulunmaması değildir.
Ancak ilişkiden sonra kalça veya bel altına yastık koyarak yatmanın hiçbir zararı yoktur, bu nedenle isteyen anne adayları bu yöntemi uygulayabilir. Ancak parmağı veya başka bir şeyi vajina içerisine sokmak veya bu şekilde spermlerin dışarı çıkmasını engellemek zararlı olabilir.
Yastığı nereye koymak gerekir?
İlişkiden hemen sonra sırt üstü yani yüzünüz tavana bakar pozisyonda yatarken yastığı bel altına veya bel ve kalçayı kaplayacak şekilde alta koymak gerekir. Amaç vajinanın hafif yukarı doğru dönük kalmasını sağlamaktır; yastık koyduktan sonra vajina ve bacaklar düz değil, biraz yukarı tavana doğru dönmüş vaziyette durmalıdır, bu şekilde spermlerin aşağı yani dışarı akması zorlaşır.
Sperm sıvısı (semen, meni) içerisindeki maddelere karşı kadında meydana gelen alerjiye sperm alerjisi denir. Aslında sperm alerjisi terimi yanlıştır çünkü alerji spermlere karşı değil spermin içinde bulunduğu seminal plazmaya (semen sıvısı) karşı gelişir, bu nedenle seminal plazma alerjisi denir. Bunun dışında halk arasında balayı alerjisi, vajina alerjisi gibi isimlendirmeler de kullanılmaktadır. Seminal plazma alerjisi veya seminal sıvı alerjisi en doğru isimlendirmedir.
Lokal olarak vajina ve etrafında alerjik reaksiyonlar meydana gelebileceği gibi bütün vücutta yaygın reaksiyonlar da görülebilir. Alerjik reaksiyon cinsel ilişki sırasında veya sonrasında meydana gelebilir.
Sperm alerjilerinin yaklaşık yarısı ilk cinsel ilişkide meydana gelmektedir. Ancak daha önceki ilişkilerde hiçbir sorun yaşanmadığı halde sonradan başlayan seminal plazma alerjisi vakaları da bildirilmiştir (kaynak).
Belirtiler:
- Vulva ve vajinada kaşıntı, şişme, ağrı, yanma, kızarıklık
-Yüzde, dudaklarda, dilde şişme ve ödem, nefes darlığı, gözlerde kaşıntı gibi sistemik belirtiler meydana gelebilir. Sistemik şikayetleri olan hastaların çoğu atopik bünyeye sahiptir.
Belirtiler erkeğin kadının içerisine boşalmasından hemen sonra başlayabileceği gibi dakikalar hatta saatler sonra da meydana gelebilir. Alerji ile ilgili şikayetler çoğunlukla ilişkiden sonraki yarım saat içerisinde başlar ve bir gün içerisinde geçer. Bahsedilen belirtilerin ilişki ile meydana gelmesi fakat kondom kullanıldığında görülmemesi tanıda şüphe yaratan en önemli kriterdir. Tanı cilt testleri ile desteklenebilmektedir.
Vajina içerisine boşalma olmadan sadece spermlere (meni) cilt teması ile de alerjik reaksiyon oluşabilmektedir (kaynak).
Alerjinin ilişki sırasında kullanılan kayganlaştırıcı kremler, latex veya başka maddelere karşı gelişip gelişmediği sorgulanmalıdır. Kandidiyazis (mantar), vulvovajinit, kontakt dermatit ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
Kısırlık:
Seminal plazmaya karşı alerji olması infertiliteye (kısırlığa) direkt olarak neden olmaz ancak bu çiftler kondomsuz cinsel ilişkiye giremedikleri için ilk aşamada gebelik elde edemezler (kaynak). Hamilelik planlayan çiftlerin aşılama yöntemi ile gebelik elde etmeleri mümkündür. Aşılama yönteminde seminal plazmadan arındırılarak yıkanan spermler rahim içerisine verildiği için alerji oluşmamaktadır. Gebelik planlayan çiftler için diğer bir seçenek desensitizasyon tedavisi sonrası normal yolla ilişki ile gebelik elde etmektir.
Tedavi:
Tedavide en pratik yöntem kondom (prezervatif) kullanılmasıdır. Bunun dışında ilişki öncesi anti-alerjik ilaçlar alınması, desensitizasyon (immünoterapi) tedavileri gibi uygulamalar da vardır. Geri çekme yöntemiyle ilişkide içeri boşalma olmayacağı için alerji maydana gelmez.
Desensitizasyon tedavisi amacıyla dilüe edilmiş semen dereceli olarak intravinal uygulanır veya erkeğin semeninden elde dilmiş seminal plazma proteinleri subkutan uygulanır.
Not: TDK'ya göre doğru yazılışı: alerji, alerjik (allerji, allerjik: yanlış)
İLİŞKİDEN SONRA SPERMLERİN DIŞARI ÇIKMASI KISIRLIK YAPAR MI?
Hamile kalma problemi yaşayan veya kısırlık (infertilite) tedavisi gören hastaların bir kısmı cinsel ilişkide erkeğin boşalması ile vajina içerisine bırakılan spermlerin tekrar dışarı kaçması (atılması, akması) gibi şikayetlerde bulunurlar ve bunun gebeliği engellemesinden, kısırlığa neden olmasından korkarlar.
Cinsel ilişki ile erkeğin boşalması sonucunda çıkan sıvıya menş veya semen ismi verilir. Semen sıvısı ortalama 3-5 cc kadardır. Erkek kadının içerisine boşaldığında bu sıvı vajina ile rahim ağzı (serviks) arasında bulunan girintili bölgede (posterior forniks) toplanır. Bu sıvı içerisinde milyonlarca sperm bulunur ancak spermler sıvının sadece %5'lik kısmını oluştururlar. Meni sıvısının %95'i sperm dışındaki maddelerden oluşur. Vajinaya erkeğin bıraktığı sıvıda yaklaşık 50-100 milyon kadar sperm bulunur ancak bu spermlerden sadece birkaç tanesi rahim ağzından geçerek rahim içerisine ve tüp organına doğru ilerler ve sadece 1 sperm yumurta ile birleşerek döllenme meydana getirir, bunun neticesinde gebelik oluşur. (bkz: gebeliğin oluşumu) (bkz: sperm ve yumurtanın birleşmesi) Yani erkeğin boşalması ile vajinaya dökülen sıvının %95'lik kısmı zaten sperm dışındaki maddelerdir ve bunlar rahim içerisine ilerlemez, dolayısıyla dışarı atılacaktır, bununa birlikte rahim içerisine ilerlemeyen spermler de dışarı atılır.
Yapılan bazı araştırmalarda cinsel ilişkiden sonra erkeğin vajinaya boşalttığı spermlerin sadece 2 dakika içerisinde rahim içerisine ve tüplere ilerlediği gösterilmiştir. (kaynak 1, kaynak 2) Bu nedenle dışarı akan spermlerin ve diğer sıvıların gebeliği (hamile kalmayı) önlemesi, kısırlığa neden olması imkansızdır. Spermler 3 gün boyunca canlı kalabilir. Boşalmadan hemen sonra spermlerin dışarıya akması bile gebelik oluşmasını engellemez çünkü vajina içerisinde mutlaka az miltarda olsa da sperm kalacaktır ve bunlar hızla rahim içerisine ilerleyecektir. Çocuk istemi olan çiftlere ilişkiden sonra kadının 15-20 dakika sırt üstü yatmak, ayağa kalkamamak önerisinde bulunmak veya kalçasının altına yastık koyarak yükseltmesini önermek de herhangi bir bilimsel dayanağa bağlı değildir, sadece klinik pratikte sıkça uyguladığımız zararı beklenmeyen bir öneridir. Bu öneriyi uygulamayan çiftler de çok rahatlıkla gebelik elde edebilmektedirler.
Sonuç olarak gebelik isteyen veya istemeyen çiftlerde eğer erkek ilişki sırasında kadının içerisine bışalmışsa bu sıvının daha sonra dışarı akması zaten beklenen normal bir durumdur. Kadının vajinasının içerisinde kalması veya kendiliğinden kaybolması imkansızdır. Kimilerinde dışarı akması çok çabuk olur, kimilerinde biraz daha yavaş ve geç olur, ancak bu süre gebelik oluşması açısından önemli değildir, spermlerin dışarıya hemen akması gebelik oluşmasını engellemez, kısırlığa neden olmaz.
DÖLLENME (FERTİLİZASYON, KONSEPSİYON) Yumurta hücresi:
Yumurta hücreleri doğumdan itibaren kadın vücudunda yumurtalıklarda bulunur ancak yumurtlama (ovulasyon) olayı gerçekleşmez. Yumurtlama yani ovulasyon olayının gerçekleşmesi ergenlik dönemine geçiş ile 10 yaş civarında başlar ve bu dönemden sonra kadın yumurtalıklarından her ay bir yumurta hücresi salınır. Bu salınma sayesinde hem gebelik mümkün hale gelir hem de her ay adet kanaması görülebilir.
Her adet döneminden sonra kadın yumurtalıklarında bulunan binlerce immatür yumurta hücrelerinden birisi olgunlaşmaya başlar, matür ovaryan fülikül halini alır. Bu olgunlaşan fülkül içerisindeki yumurta hücresi (oosit, ovum) yumurtlama döneminde folikül kesesinin çatlamasıyla yumurtalıktan sılarıya salınır. Bütün bu aşamaların gerçekleşemsinde bazı hormonlar rol alır.
Sperm:
Erkek vücudunda testislerde üretilen sperm hücreleri, epididim ve seminal veziküllerden gelen sıvılar ile birlikte ilişki sonrasında dışarıya atılır buna ejakülasyon denir.
Resmi büyütmek için üzerine tıklayın
Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesi (Döllenme): Yumurtlama döneminde yumurtalıktan salınan yumurta hücresi (oosit) tüplerin uç kısmındaki fimbria denilen tüyümsü yapılarca tutulur ve tüp içersine alınır. Bu şekilde yumurt aahücresinin döllenme ve rahim içerisine ilerleme yolculuğu başlamış olur. Cinsel ilişki sonrasında vajine içerisine dökülen sperm hücreleri de buradan rahim içerisine ve tüp (tuba) içerisine ilerlemeye başlar. Sperm ve yumurta hücresinin tüp içerisinde birleşmesi yani döllenmesi sonrası oluşan yeni tek hücreye zigot adı verilir. Zigot bölünerek rahim içerisine doğru ilerler, rahim içerisine yapışarak yerleşir ve burada da bölünmeye devam ederek ebriyoyu, fetusu (yani bebeği) oluşturur.
Tuba uterine = tuba = Halk arasında bu organa tüp denir : Rahim ve yumurtalıklar arasında uzanan boru şeklinde ince uzun organdır. Yumurta hücresinin yumurtalıktan rahime ulaşmasını sağlar. Kadın üreme organları hakkında ayrıtılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Sperm ve yumurta hücresi nerede birleşir?
Sperm ve yumurtanın birleşmesi yani döllenme (konsepsiyon, fertilizasyon) tüplerin içerisinde gerçekleşir. Döllenme sıklıkla tüplerin ampulla denilen geniş bölgesinde meydana gelir.
Sperm ve yumurta hücresinin döllenme öncesi ve sonrasındaki hareketleri hakkında bazı bilgiler:
- Ovulasyon yani yumurtlama gerçekleştikten sonra yumurta hücresinin tüp içerisine geçmesi 2-3 dakika alır.
- Zigot (sperm ve yumurtanın birleşmesinden oluşan hücre) tüp içerisinde ortalama 3 gün kalır, bu esnada rahim (uterus) içeirisne doğru ilerler. Yani yumurtlama olayından 3 gün sonra zigot (artık adı blastokist'tir) rahim içerisinde olur.
- Zigot rahim içerisine doğru bölünerek ilerlediği için içerisinde boşluk içeren bir hücre topluluğu halini alır buna blastokist adı verilir. Blastokist rahim içerisine vardıktan ortalama 3 gün (2-4 gün arası) sonra rahim içerisine yapışır, buna implantasyon denir.
- Yani toplamda yumurta hücresi salındıktan sonra döllenme, tüp içerisinde rahime doğru ilerleme ve rahim duvarına yerleşme aşamalarında 6 günlük bir süre geçer.
- Bu nedenle kanda B-HCG denilen gebelik hormonunun tespit edilmesi yumurtlamadan sonra en erken 6. günde mümkün olur hatta çoğunlukla yumurtlamadan 8-10 gün sonra tespit edilebilir.
- Rahim içerisinde blastokistin yerleştiği yer çoğunlukla rahim arka duvarının üst kısmında orta hatta yer alır.
- Tüpte sperm ve yumurtanın birleşmesinden oluşan zigot hücresi rahim içerisine gelinceye kadar 8 hücreli top şeklinde bir yapı haline gelir buna morula denir. Morula rahim duvarına yerleşemden önce çoğalmaya devam eder ve 50-200 hücre içeren içerisi boşluklu bir yapı haline gelir, buna blastokist denir.
Yumurta hücresi ne kadar süre yaşayabilir?
Yumurta hücresi kadın vücudunda yumurtalıktan salındıktan sonra ortalama 1 gün (24 saat) yaşayabilir.
Sperm hücresi ne kadar süre yaşayabilir?
- Sperm hücresi ilişki sonrası kadın vajinasına ulaştıktan sonra ortalama 3 gün (en fazla 5 gün) yaşayabilir. Bu nedenle yumurtlama olmadan 3 gün önce gerçekleşen bir ilişki bile gebelik oluşmasına sebep olabilir. Ancak yumurta hücresi en fazla bir gün yaşayabildiği için yumurtlamanın üzerinden 1 günden fazla süre geçtiğinde ilişki olsa ve sperm olsa dahi hamilelik oluşamayacaktır.
Alttaki videoda yukarıda anlatılan döllenme (fertilizasyon) aşamaları animasyon şeklinde gösterilmektedir. Sperm hücrelerinden sadece bir tanesi ile yumurtalıktan salınan yumurta hücresi tubanın ampulla bölgesinde (tüpte) buluşmaktadır. Burada birleştikten sonra çoğalarak rahim içerisine ilerlemektedir ve rahim içerisine yerleşmektedir:
