Kadın hastalıkları ve doğum (jinekoloji) alanında en sık kullanılan görüntüleme yöntemi ultrasondur ancak tomografi (BT, CT) ve MR (emar) da özellikle son yıllarda çok sık kullanılmaktadır. Tomografi ve MR'ın gebelik ile ilgili veya jinekolojik hastalıklarla ilgili hangi durumlarda kullanıldığı aşağıda sıralanmıştır.
BT: Bilgisayarlı tomografi (İngilizce: Computed tomography, CT)
MR veya MRG: Magnetik rezonans görüntüleme (İngilizce: Magnetic Resonance Imaging, MRI)
Tomografi veya MR'a girecek olan hastanın ilgili personele ve doktoruna mutlaka gebe olup olmadığı konusunda bilgi vermesi gerekir.
Hamilelikte tomografi ve MR kullanımı:
Tomografi röntgen ışınları içerdiği için gebelik sürecinde kullanılmaz. MR röntgen ışınları içermediği için gebelik süresinde gerektiğinde kullanılabilmektedir. Hamilelikte tomografi ve MR kullanımı ile ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Hamileler için MR hangi durumlarda kullanılabilir:
- Bebek ile ilgili bir anomalinin değerlendirilmesinde (ultrason yetersiz kalmışsa)
- Annenin karnında veya başka bir vücut bölgesinde bulunan kitlenin değerlendirilmesinde
- Annede kafa içi patolojiler veya bel fıtığı gibi acil değerlendirilmesi gereken patolojiler
Kadın hastalıklarında MR (emar) ve tomografi kullanımı:
MR ve tomografi kadın hastalıkları ile ilgili bir çok patolojide ultrasona eş değer veya zaman zaman daha değerli bilgiler verebilmektedir. Örneğin:
- Over torsiyonu veya kist rüptürü gibi acil jinekolojik durumların değerlendirilmesinde
- Akut batın durumunda, batın içi patolojilerin ayırıcı tanısında
- Pelvik kitlelerin boyutu ve niteliği hakkında bilgi edinmek amacıyla
- Rahim ve yumurtalık kanserlerinin teşhisi ve yaygınlığını değerlendirmek amacıyla
- Rahim ve yumurtalık kanserlerinin tedavi sonrası değerlendirilmesi ve takibinde. Nüks yani tekrarlamaları saptamak amacıyla.
- Myom torsiyonu ve dejenerasyonu
Rahim ve yumurtalık kitleleri için MR (emar) çekilmesi:
Elle muayene veya ultrason değerlendirmesinde rahimde bir kitle (myom, dejenere myom, sarkom) şüphesinde bazen MR ile daha ayrıntılı değerlendirme gereksinimi duyulabilir. Bu amaçla kontrastlı MR (ilaçlı emar) da kullanılabilmektedir. İlaçlı MR çekilmesi için hastaya damardan kontrast madde verilerek rahim ve etraf organların daha iyi ayırt edilmesi sağlanır, nadiren ağız yoluyla (içilerek) de madde verilebilir.. Damardan verilen madde kan damarlarının ve bazı organların daha parlak hale gelmesini sağlar, bu şekilde hastalıklı bölge etraf dokulardan daha iyi ayırt edilir ve daha net izlenir. Pelvik MR (alt batın MR) sadece rahim, yumurtalık ve idrar torbası, rektum gibi karın alt kısmında bulunan organları gösterirken üst batın MR karnın üst kısmındaki karaciğer, dalak, pankreas, safra kesesi, mide gibi organları gösterir, tüm batın MR bütün karın içi organları gösterir.
Yumurtalık kistlerinin türü, boyutu, diğer organlarla ilişkisinin araştırılması veya kanser şüphesi gibi durumlarınm netleştirilmesi için yine pelvik MR veya tüm batın MR (ilaçlı veya ilaçsız) zaman zaman kullanılmaktadır.
Rahim ve yumurtalıklar ile ilgili MR veya tomografi çekimi için hasta cihaz içerisine girer ve işlem genellikle yarım saat- 1 saat civarında sürer. Makine içerisine girmeden önce hasta, üzerindeki bütün metal eşyaları, takıları çıkarmalıdır.
İlaç yani kontrast maddenin yan etkisi olabilir mi?
İlaçlı (kontrastlı) çekimin amacı kan damarlarının daha belirgin hale getirilmesi ve bu sayede organların daha net izlenmesidir. Kontrastlı yani ilaçlı MR ve tomografi çekimleri için hastaya damardan verilecek olan ilacın (kontrast madde) alerji veya başka yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler hakkında hastaya bilgi verilir ve hastanın onayı alınır. Böbrek yetmezliği gibi bazı hastalıkları olan hastalarda veya alerjik bünyelerde bu kontrast maddeler kullanılamayabilir ve çekim ilaçsız yapılmak zorunda kalabilir.
Bazen çekimin başlangıcında ilaçsız (kontrastsız) çekim yapılır ve bu şekilde net görüntü elde edilirse ilaç vermeye gerek kalmaz, işlem sonlandırılır.
Görüntüler radyoloji uzmanı tarafından değerlendirilir ve raporlanır:
İlaçlı veya ilaçsız bütün radyolojik görüntüleme yöntemlerini esas yorumlayacak ve rapor yazacak kişi radyoloji uzmanıdır. Hastanın hekimi (jinekolog veya başka branş hekimi) tomografi ve MR görüntülerine bakabilir ve yorum yapabilir ancak kesin neticeyi rapor edecek ve en net şekilde yorumlayacak kişi radyoloji uzmanıdır, bu nedenle genellikle bir müdahalede bulunmadan önce radyoloji uzmanının raporu beklenir, jinekoloji uzmanı görüntüler hakkında rapor yazamaz.
İlgili Konular:
- PET-CT (PET-BT)
Tamamını >>
BT: Bilgisayarlı tomografi (İngilizce: Computed tomography, CT)
MR veya MRG: Magnetik rezonans görüntüleme (İngilizce: Magnetic Resonance Imaging, MRI)
Tomografi veya MR'a girecek olan hastanın ilgili personele ve doktoruna mutlaka gebe olup olmadığı konusunda bilgi vermesi gerekir.
Hamilelikte tomografi ve MR kullanımı:
Tomografi röntgen ışınları içerdiği için gebelik sürecinde kullanılmaz. MR röntgen ışınları içermediği için gebelik süresinde gerektiğinde kullanılabilmektedir. Hamilelikte tomografi ve MR kullanımı ile ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Hamileler için MR hangi durumlarda kullanılabilir:
- Bebek ile ilgili bir anomalinin değerlendirilmesinde (ultrason yetersiz kalmışsa)
- Annenin karnında veya başka bir vücut bölgesinde bulunan kitlenin değerlendirilmesinde
- Annede kafa içi patolojiler veya bel fıtığı gibi acil değerlendirilmesi gereken patolojiler
Kadın hastalıklarında MR (emar) ve tomografi kullanımı:
MR ve tomografi kadın hastalıkları ile ilgili bir çok patolojide ultrasona eş değer veya zaman zaman daha değerli bilgiler verebilmektedir. Örneğin:
- Over torsiyonu veya kist rüptürü gibi acil jinekolojik durumların değerlendirilmesinde
- Akut batın durumunda, batın içi patolojilerin ayırıcı tanısında
- Pelvik kitlelerin boyutu ve niteliği hakkında bilgi edinmek amacıyla
- Rahim ve yumurtalık kanserlerinin teşhisi ve yaygınlığını değerlendirmek amacıyla
- Rahim ve yumurtalık kanserlerinin tedavi sonrası değerlendirilmesi ve takibinde. Nüks yani tekrarlamaları saptamak amacıyla.
- Myom torsiyonu ve dejenerasyonu
Rahim ve yumurtalık kitleleri için MR (emar) çekilmesi:
Elle muayene veya ultrason değerlendirmesinde rahimde bir kitle (myom, dejenere myom, sarkom) şüphesinde bazen MR ile daha ayrıntılı değerlendirme gereksinimi duyulabilir. Bu amaçla kontrastlı MR (ilaçlı emar) da kullanılabilmektedir. İlaçlı MR çekilmesi için hastaya damardan kontrast madde verilerek rahim ve etraf organların daha iyi ayırt edilmesi sağlanır, nadiren ağız yoluyla (içilerek) de madde verilebilir.. Damardan verilen madde kan damarlarının ve bazı organların daha parlak hale gelmesini sağlar, bu şekilde hastalıklı bölge etraf dokulardan daha iyi ayırt edilir ve daha net izlenir. Pelvik MR (alt batın MR) sadece rahim, yumurtalık ve idrar torbası, rektum gibi karın alt kısmında bulunan organları gösterirken üst batın MR karnın üst kısmındaki karaciğer, dalak, pankreas, safra kesesi, mide gibi organları gösterir, tüm batın MR bütün karın içi organları gösterir.
Yumurtalık kistlerinin türü, boyutu, diğer organlarla ilişkisinin araştırılması veya kanser şüphesi gibi durumlarınm netleştirilmesi için yine pelvik MR veya tüm batın MR (ilaçlı veya ilaçsız) zaman zaman kullanılmaktadır.
Rahim ve yumurtalıklar ile ilgili MR veya tomografi çekimi için hasta cihaz içerisine girer ve işlem genellikle yarım saat- 1 saat civarında sürer. Makine içerisine girmeden önce hasta, üzerindeki bütün metal eşyaları, takıları çıkarmalıdır.
İlaç yani kontrast maddenin yan etkisi olabilir mi?
İlaçlı (kontrastlı) çekimin amacı kan damarlarının daha belirgin hale getirilmesi ve bu sayede organların daha net izlenmesidir. Kontrastlı yani ilaçlı MR ve tomografi çekimleri için hastaya damardan verilecek olan ilacın (kontrast madde) alerji veya başka yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler hakkında hastaya bilgi verilir ve hastanın onayı alınır. Böbrek yetmezliği gibi bazı hastalıkları olan hastalarda veya alerjik bünyelerde bu kontrast maddeler kullanılamayabilir ve çekim ilaçsız yapılmak zorunda kalabilir.
Bazen çekimin başlangıcında ilaçsız (kontrastsız) çekim yapılır ve bu şekilde net görüntü elde edilirse ilaç vermeye gerek kalmaz, işlem sonlandırılır.
Görüntüler radyoloji uzmanı tarafından değerlendirilir ve raporlanır:
İlaçlı veya ilaçsız bütün radyolojik görüntüleme yöntemlerini esas yorumlayacak ve rapor yazacak kişi radyoloji uzmanıdır. Hastanın hekimi (jinekolog veya başka branş hekimi) tomografi ve MR görüntülerine bakabilir ve yorum yapabilir ancak kesin neticeyi rapor edecek ve en net şekilde yorumlayacak kişi radyoloji uzmanıdır, bu nedenle genellikle bir müdahalede bulunmadan önce radyoloji uzmanının raporu beklenir, jinekoloji uzmanı görüntüler hakkında rapor yazamaz.
İlgili Konular:
- PET-CT (PET-BT)
