HAMİLELİKTE TROMBOEMBOLİTromboemboli: Tromboz ve emboli kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Tromboz pıhtılaşma anlamına gelir. Emboli pıhtının damardan koparak akciğer, beyin gibi organlara giderek oradaki damarları tıkaması anlamına gelir, halk arasında pıhtı atması denilen durumdur. Bu iki olaya birden tromboemboli denir.
Hamilelilkte kan damarlarında tıkanma en sık bacaklardaki toplar damarlarda meydana gelir. Yüzeyel olmayan ve derinde bulunan toplar damarlarda meydana gelen pıhtılaşmaya derin ven trombozu (DVT) denir. Bu toplar damarlardan kopan pıhtının akciğer, beyin gibi organlara giderek damar tıkanıklığına enden olmasına venöz tromboemboli denir. (Venöz = ven = toplar damar) Hamilelik döneminde hiçbir hastalığı olmayan gebede bile pıhtılaşma faktörlerindeki değişiklikler, hareketsizlik ve rahmin damarlara bası yaparak kan akımını yavaşlatması gibi nedenlerle damar tıkanıklığına meyil artmıştır.
Venöz tromboemboli:
Yaklaşık bin hamile kadından birisinde görülür. Bu oran 35 yaş üzerindeki hamilelerde yaklaşık iki kat artar. Hamilelerde aynı yaştaki hamile olmayan kadınlara göre 10 daha sık görülen bir hastalıktır. Venöz tromboemboi saptanan gebelerin yaklaşık %40'ında kalıtsal trombofili denilen hastalıklar (kalıtsal pıhtılaşma bozuklukları) görülür. Venöz tromboemboli önemli anne ölüm nedenlerinden birisidir.
Hamilelikte ve emzirme (lohusalık) döneminde damar tıkanıklığı nedenleri, risk faktörleri:
- Kalıtsal trombofililer: Pıhtılaşmaya eğilim yaratan doğuştan kalıtımsal hastalıklar. Bu hastalıklar hakkında detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
- Obezite
- Diabet
- Hareketsizlik
- Travma, kaza vb.
- Daha önce damar tıkanıklığı geçirmiş olmak
- İnflamatuar barsak hastalıkları
- Sepsis ve ciddi enfeksiyonlar
- Antifosfolipid antikor sendormu: Detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
- Polisitemia vera
- Orak hücreli anemi
- Çok uzun süre hareket etmeden yolculuk yapmak
Hangi gebelerde damar tıkanıklığı ve tromboembolik olaylar daha sık görülür?
- 35 yaşından büyük olanlarda
- Çok doğum yapanlarda (multipar)
- Uzamış doğum eylemi varlığında
- Sezaryen ile gerçekleşen doğumlarda
- Preeklampsi
- Hiperemezis gravidarum
- Puerperal enfeksiyon
Belirtiler:
Damar tıkanıklığı durumunda bacakta şişme, ödem, kızarma, morarma, ısı artışı, hassasiyet, ağrı gibi şikayetler meydana gelebilir.
Pulmoner emboli yani akciğere pıhtı atması gibi bir durum olmuşsa nefes darlığı, göğüs ağrısı, soluk borusundan kan gelemsi, hızlı nefes alma, nefes darlığı, aşırı bitkinlik gibi ciddi belirtiler meydana gelir.
Tedavi:
Tedavisinde özellikle pıhtılaşmayı engelleyici heparin benzeri ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar halk arasında kan sulandırıcı ilaç diye bilinir. Tedavi gebelik boyunca ve doğumdan sonra bir süre devam ettirilir. Altta yatan pıhtılaşmaya neden olan faktörlere göre tedavinin devamı ve şekli belirlenir.
Yukarıda da bahsedilen bazı risk faktörlerinin varlığında damar tıkanıklığı meydana gelemden önce bu ilaçlar önleyici (proflaktik) olarak başlanır.
EK BİLGİLER:
- En sık görülen kalıtsal trombofili Faktör V (5) Leiden mutasyonudur. İsmini Hollanda'nın Leiden şehrinden almıştır. Hastalık ilk olarak bu şehirde tanımlanmıştır.
- En sık görülen trombofili Aktive protein C rezistansıdır. Aktive protein C rezistansının en sık nedeni Faktör 5 Lediden mutasyonudur. Bunun dışında gebelik, malignite, ilaçlar gibi etkenler aktive protein C rezistansına neden olabilir.
İkinci sıklıkta görülen trombofili Protrombin gen mutasyonudur.
- En trombojenik olan trombofili Antitrombin 3 eksikliğidir.
- Hiperhomosisteinemi kalıtsal veya edinsel nedenlerle gelişebilir. Kalıtsal neden MTHFR gen mutasyonudur. B vitamini ve folik asit eksikliği edinsel nedenlerdir.
İlgili Konular:
- Hamilelikte İnme (Felç)
- Hamilelikte Kan pıhtılaşması
- Kalıtsal Trombofililer (Pıhtılaşma Bozuklukları) ve Gebelik
- Antifosfolipid Antikor Sendromu
- Amnion Sıvı Embolisi
