ERKEN DOĞUM RİSKİ - ERKEN DOĞUM TEHDİDİ
Erken doğum ya da preterm doğum son adet tarihine göre 24 hafta ile 37 hafta arasında doğum olmasıdır. 34-37 haftalar arasında olan erken doğumlar tüm erken doğumların %70'ini oluşturur ve geç preterm eylem olarak adlandırılır.
37 hafta ile 41 hafta arasında olan doğumlar ise miadında yani normal zamanında (term) doğumlar olarak değerlendirilir. Doğum sancılarının başlaması ise erken doğum tehdidi olarak adlandırılır.
Bütün doğumların yaklaşık %10'u erken doğum şeklinde olmaktadır. Preterm doğumlar konjenital anomaliler hariç neonatal ölümlerin (yenidoğan dönemindeki ölümlerin) %75'inden sorumludur. Erken doğum ile sonuçlanan gebeliklerde bebekte görme ve işitme problemleri, kronik akciğer hastalığı, okul başarısızlığı, serebral palsy (spastik çocuk) görülme ihtimali daha yüksektir.
Erken doğumlarda bebeğin yaşama şansı doğum haftası arttıkça giderek artar. Örneğin 24. gebelik haftasında olan doğumlarda bebeklerin çok az bir kısmı yaşayabilirken, 26. haftadaki doğumlarda bebeklerin yaşama şansı yaklaşık %50'dir. Ölüm oranı 28. haftada gerçekleşen doğumlarda yaklaşık %25 iken 30. haftada %10 civarındadır. 34 haftadan sonra doğanlar yüksek oranda yaşama şansına sahiptir. Halk arasında bazen söylenen "7 aylık doğan bebeğin yaşama şansı sekiz aylık doğana göre daha fazladır" sözü tamamen yanlıştır.
Erken doğum eylemi nedir?
Erken doğum tehdidi (tehdit) yani erken doğum riski 37 haftadan önceki bir gebelikte sadece sancıların başlamasını ifade eder, bu sancılar artarsa erken doğum meydana gelebilir. Eğer rahim ağzında açılma olmuşsa, bebek doğum kanalında ilerlemeye başlamışsa artık doğum eylemi gerçekleşiyordur, buna erken doğum eylemi denir. Erken doğum tedidinde eylem yani açılma, ilerleme yoktur veya çok azdır, sadece sancılar vardır.
|
Resmi büyütmek için üzerine tıklayın |
Erken doğum için risk faktörleri, nedenleri:
- Daha önce erken doğum yapanlar
- Daha önce ölü doğum hikayesi
- Rahim ağzıyla ilgili ameliyat geçirenler
- Rahimle ilgili anomaliler, şekil bozuklukları
- Sigara içimi
- İlaç bağımlılığı
- Annede kansızlık
- Annedeki kronik hastalıklar
- Annede stres ve depresyon
- Gebelik sırasında idrar yolu enfeksiyonu geçirmek
-
Zarların erkenden açılması ve su gelmesi (EMR)
- Gebelikte kanama meydana gelmesi
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Siyah ırkta erken doğuma 2-4 kat daha sık rastlanır
- Gebelikte yüksek tansiyon olması
- Çoğul gebelikler
- Aşırı fiziksel aktivite
- Doğumlar arasındaki sürenin kısa olması
- Anne yaşının 18'den küçük veya 40'dan büyük olması
- Annenin kilosu azaldıkça erken doğum riski de artmaktadır. (Kilo fazlalığının da getirdiği başka riskler vardır.)
- Oligohidramnios, polihidramnios (Amnion suyunun az veya fazla olması)
- IVF, ICSI (tüp bebek)
Erken doğan bebeklerde artan problemler:
- Respiratuat distres sendromu (Solunum sıkıntısı)
- Bronkopulmoner displazi
- İntraventriküler kanama
- Nekrozitan enterokolit
- Sepsis, Grup B streptokok enfeksiyonu
- Hiperbilirubinemi
- Prematüre retinopatisi
- Patent duktus arteriozus
- Prematüre anemisi
- Hipoglisemi
- Uzun dönemde görme ve işitme problemleri, miyopi, şaşılık, astım, hipertansiyon, bozulmuş glikoz toleransı
Tedavi:
Erken doğumda tedavi için yapılan sancıları durdurma işlemine
tokoliz denir. Bunun için ritodrin, magnezyum sülfat, nifedipin, indometazin, oksitosin antagonistleri (atosiban), nitrik oksit gibi ilaçlar kullanılabilir.
İlaç tedavisinin yanı sıra annenin yatak istirahati, sakinleştirilmesi ve sıvı ihtiyacının giderilmesi önemlidir.
Ayrıca akciğer gelişimini tamamlamadığı düşünülen bebeklerin doğumdan önce tamamlamasına yardımcı olabilmek amacıyla
betametazon türü steroid ilaçlar anneye verilir. Bu ilaçlar 24-34 hafta arası gebeliklerde yapılır.
Aşağıdaki durumlarda erken doğumu durdurmak için tokoliz yapılmaz:
- Ölü fetus varlığında
- Fetusta ölümcül anomali varlığında
- Fetal iyilik hali testlerinin kötü sonuç vermesi durumunda (fetal distres)
- Ciddi rahim içi gelişme geriliği
- Koryoamnionit yani gebelik zarlarının iltihabı
- Annenin aşırı vajinal kanaması olması
- Ciddi tansiyon yüksekliği, ciddi preeklampsi
Erken doğum riski ne zaman başlar? Nasıl anlaşılır?
İlk aylardan muayene ederek bir gebelikte erken doğum riski kesin olarak yoktur demek imkansızdır. O yüzden her gebelikte potansiyel olarak bunun olabileceği gerçektir ancak bazı gebeliklerde olur bazılarında olmaz. Erken doğum riski bulunan gebeliklerde mesela rahim ağzında açılma ve sancı olan gebeliklerde ilerleyen haftalarda erken doğum olabileceği anlaşılabilir ancak tersi mümkün değildir; yani bu gebelikte asla erken doğum olmaz demek mümkün değildir. 20 haftadan önceki gebelik kayıplarına düşük nedir, 20-37 hafta arasında olan doğumlara erken doğum denir; bu nedenle erken doğum riski teorik olarak 20. haftada başlar, 37 haftada biter. Hiçbir gebeliğe erken doğum tehlikesi sıfırdır, böyle bir tehlike hiç yoktur denilemez ancak bazılarında tehlike daha azdır, bazılarında tehlike daha fazladır. Mesela eski yıllarda erken doğum yapmış veya şu an ikiz gebelik mevcut ise erken doğum riski ortalamaya göre daha yüksektir denir; ancak bu da erken doğumun kesin olarak olacağı anlamına gelmez, erken doğum olmayabilir de böyle bir gebelikte.
Erken doğum tehlikesi nasıl önlenir?
Erken doğum tehtidi belirlenen hamileler hastaneye yatırılır ve yatak istirahatı, hidrasyon (serum verilmesi) ve gerekirse sancı azaltıcı ilaç tedavisi başlanır. NST cihazı ile bebeğin kalp atımları ve annenin sancısı takip kontrol edilir. Sancılar tamamen durur ve anne taburcu edilirse erken doğumun önlenmesi için fazla yorulmaması, egzersiz ve spor yapmaması, susuz kalmaması önerilir. Evde kullanması için de bazen ilaçlar verilir.
Erken doğum riski olanlar nelere dikkat etmeli? Ne yapmalı?
Normal bir hamilelikte egzersiz serbest olmasına rağmen erken doğum riski olanlarda örneğin daha önce çok erken doğum yapmış bir hastada egzersiz, spor yasaklanabilir. Yürüyüş hafif tempoda yapılabilir ancak aşırı yorulmak ve fazla terlemekten kaçınmak gerekir. Bunun dışında erken doğum tehlikesi olan anne adayları susuz kalmamalı, bol su içmeli, aşırı terlemekten kaçınmalı, çok yorucu işlerde çalışmamalı, stresten uzak durmalıdır. Sigara kullananlar günde 1-2 tane bile içseler erken doğum riskleri artar, bu nedenle her gebenin uzak durması gerekir. Anne adayının kan tahlilleri ve kontrollerine dikkat ederek kansızlığı önleyici ilaçlarını kullanması da önemlidir, çünkü kansızlık erken doğum riskini arttıran faktörlerden birisidir. Erken doğum riski olanlar normal gebeler gibi yatmalı, yani eğer rahatsızlık yaratmıyorsa daha çok sol yana dönük şekilde yatmaları önerilir. Cinsel ilişki rahim ağzı açılması olmayan hafif riskl bulunan durumlarda yasaklanmaz, ancak rahim ağzında açılma olan veya ara ara kanama olan hastalarda cinsellik yasaklanabilir. Tekrar erken doğum yapmamayı kesin olarak garantileyecek bir yöntem, ilaç veya ameliyat olmasa da bu tür noktalara dikkat etmek riskleri azaltacaktır.
Erken doğum yapanlar doğumdan sonra nelere dikkat etmeli?
Erken doğum sonrası annenin bakımı normaldoğumda ve sezaryende aynen zamanında gerçekleşen bir doğumda olduğu gibidir. Erken doğum yapan annelerin bir dahaki gebeliklerinden önce hamile kalmaya niyetlendiklrinde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmaları önerilir, doğumdan önce yapılması gerekli tahliller yapılır ve örneğin kansızlık gibi erken doğum riskini arttıran bir bozukluk varsa erkenden düzeltilir. Muayene ve ultrason yapılır. Erken doğum yapan annelerin tekrar erkenden hamile kalmaları erken doğum riskini biraz daha arttırır, bu nedenle yaklaşık 2 yıl ara vermeleri önerilir; bu konuda hakkında ayrıntılı bilgiye
buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Kısa süre sonra tekrar hamile kalınması erken doğum, düşük doğum ağırlığı gibi risklerde bir miktar artma meydana getirir.
EK BİLGİLER:
- Preterm eylem ile ilişkili enfeksiyonlardan bazıları: Bakteriel vajinozis, trikomanas vajinalis, mikoplazma hominis, üroplazma ürolitikum, fusobakterium, gonore, klamidya, asemptomatik bakteriüri, pyelonefrit, apandisit, pnömoni
- Aşırı zayıflık (düşük kilo) preterm doğum için risk faktörüdür, obezite ise
günaşımı için risk faktörüdür.
- IVF, ICSI gibi yardımcı üreme yöntemleri (tüp bebek) ile elde edilen gebelikler tekil gebelik bile olsa erken doğum açısından kendiliğinden oluşan gebeliklere göre daha risklidirler.
İlgili Konular:
-
Erken Doğum Belirtileri Nelerdir?
-
Erken Doğum Nedenleri
-
Erken Membran Rüptürü (EMR)
-
Bebeğin Akciğer Gelişimi İçin Steroid İlaç Uygulanması
-
Gebelikte Servikal Uzunluk (Rahim Ağzı Uzunluğu)
-
Normal doğum
-
Gebeliğin Kaçıncı Haftasında Doğum Olur?
-
Preterm (Erken) Doğumu Önlemek Amacıyla Progesteron Tedavisi
-
Günaşımı (Günü Geçmiş Gebelik)