Her ameliyat gibi sezaryen (sezaryan, sezeryan) ameliyatından sonra da belirli derecelerde ağrı olur ancak günümüzde gelişen ağrı kesici ilaçlar ve anestezi-ağrı kesici metodlar sayesinde bu ağrıları azaltmak kolaylaşmıştır. Sezaryen doğum sonrası ağrının başlıca nedeni her karın ameliyatında olduğı gibi cilt ve cit altındaki kas, fasya vb. dokuların kesilmesidir. Normal doğumdan sonra olduğu gibi sezaryenden sonra da rahim kanamayı durdurmak için kasılır, bu kasılma da ağrıya neden olur.
Sezeryan sonrası ağrı nasıl azaltılır?
Sezeryan ameliyatından sonra ağrının en fazla olduğu dönem ilk 2-4 saatlik dönemdir. Spinal veya epidural anestezinin (belden iğne ile ilaç vererek uyuşturma) bu esnada çok büyük avantajı vardır çünkü etkisi ameliyattan sonra bir kaç saat devam ettiği için hasta ağrının en yoğun olabileceği bu dönemde hiç ağrı hissetmez. Genel anestezi sonrası uyanma gibi bir durum da spinal-epidural anestezi sonrasında yoktur. Spinal-epidural anestezi hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Genel anestezi ile ameliyat olan hastaların ameliyat sonrasında ağrı hisetmemeleri için narkotik analjezik veya non steroid antienflamatuar denilen ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Hastaya ameliyattan sonraki ilk gün verilen serum ve içerisindeki ağrı kesiciler de ağrısını azaltmakta faydalıdır.
Hasta Kontrollü Ağrı Kesici (PCA, Patient Controlled Analgesia)
Bu yöntem adından da anlaşıldığı üzere hastanın kendi kontolünde ağrı kesici ilaç veren bir yöntemdir. Hasta ağrı hissettği andaa cihazın düğmesine basar ve ilaç salınır. Bu yöntem epidural anestezi kateteri ameliyattan sonra yerinde bırakılarak uygulanır genellikle. Hasta düğmeye bastığında kateterde belindeki epidural aralığa az miktarda ağrı kesici verilir. Aynı yöntem damardan ilaç verecek şekilde de uygulanabilmektedir. Bu yöntem sezaryen dışındaki birçok ameliyatta da yaygın olarak kullanılmaktadır. PCA yönteminin avantajı ilaç sadece hasta ağrı hissettiğinde verildiği için gereksiz yüksek dozda ilaç kullanılmasının önlenmesidir, ayrıca hasta ağrı hissettğinde kendisine ağrı kesici ilaç uygulanması için beklememiş olur.
Ağrı ne zaman geçer?
Ameliyattan yaklaşık 6 saat sonra ağrı oldukça azalır ve hasta rahatlar. Ayağa kalkıp yürüyebilir düzeye gelir ancak yürürken kasıklarında ve karnında hafif ağrı hissedebilir. Ameliyattan bir gün sonra ağrı çok azalmıştır, artık şiddetli ağrılar görülmez. Hastaya taburcu olduktan sonra evinde kullanması için de ağrı kesiciler (tablet şeklidnde) reçete edilir. Kontrole geleceği zamana kadar evde geçirdiği bu bir haftada yatıp kalkarken, eğilip doğrulurken vb. ani hareketlerde kasıklarında, karnında çok az ağrı olabilir hastanın, bunun dışında şiddetli bir ağrısı olmaz.
SEZARYEN İLE DOĞUM
Sezaryen vajinal yoldan yani normal doğumla doğması mümkün olmayan bebeklerin, karın ön duvarı ve rahmin kesilerek doğurtulmasını sağlayan bir ameliyattır.
Abdominal doğum, Cesarean section gibi isimler de verilir. Doğru yazılışı "sezaryen" şeklindedir, ve tıbbi adı budur. Sezeryan, sezeryen gibi yazılışlar yanlıştır.
Kesi kasığın hemen üzerindeki karın bölgesinden yapılır. Uterus (rahim) açılır ve amnion sıvısı boşaltılarak bebek doğurtulur. Bebeğin ağzı ve burnu sıvılardan temizlenir ve göbek kordonu klempe edilerek kesilir.
Sezaryen ameliyatı ne kadar sürer?
Sezaryen ameliyatı ortalama yarım saat (20-40 dakika) civarında süren bir ameliyattır. Annenin ameliyathanede hazırlanması, anestezi işlemleri gibi nedenlerle ameliyathaneye giriş çıkış süresi daha uzun sürebilir ancak ameliyatın kendisi ortalama yarım saat kadar sürer. Ameliyat kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) tarafından gerçekleştirilir; ameliyat sırasında anestezi uzmanı, anestezi teknisyeni, ameliyat hemşiresinden oluşan bir ekip vardır.
Sezaryende ne tür anestezi verilebilir? Sezaryen ameliyatlarında anestezi verilmesi şarttır. Verilen anestezi genel anestezi olabileceği gibi, anne adayının sadece belden aşağısını uyuşturan spinal veya epidural anestezi de olabilir. Spinal veya epidural anestezi verilen anne adayları; ameliyat süresince ağrı duymazlar, fakat bebeği karnından çıkar çıkmaz görebilirler, ağlamasını işitebilirler. Ayrıca ameliyat sonrasında bebekleriyle daha kısa sürede ilgilenebilirler.
Sezaryen ameliyatı nasıl yapılır?
Ameliyata başlamadan önce hasta ameliyat odasına alınır ve ilk olarak anestezi doktoru ile görüşme gerçekleşir. Anestezi uzmanı hastaya uygulanacak olan anestezi yöntemi hakkında bilgi verir ve genel veya lokal anestezi uygulanır. Hastanın cilt bölgesi temizlenir ve örtülür. Karın ameliyatlarının çoğunda olduğu gibi sezaryen ameliyatında da genellikle idrar sondası takılır, bu sonda ameliyattan bir kaç saat sonra çıkartılır. Ameliyatta cilt, cilt altı, fasya, rahim katları tek tek kesilerek rahim içerisine ulaşılır, bu esnada görülen bebeğin su kesesi (amnion zarı) kesilerek su boşalırken bebek rahim dışına çıkarılır. Rahim, periton, fasya, cilt altı dokusu ve en son cilt katları tek tek dikilerek tekrar kapatılır. Cilt kısmı genellikle kendiliğinden eriyen dikişlerle dikilir, ancak farklı kapatma yöntemleri de mevcuttur. Sezaryen ameliyatının nasıl yapıldığı konusunda daha fazla açıklamaya hemen alttaki videodan ulaşabilirsiniz.
Hangi durumlarda sezaryen yapılır? Ne zaman tercih edilir?
- Bebeğin başı ile doğum kanalı arasında uyuşmazlık varsa; baş doğum kanalından geçemeyecek kadar büyük veya doğum kanalı normalden dar ise normal doğum mümkün değildir.
- Hasta daha önce sezaryen veya rahimden ur alma (myomektomi) ameliyatları geçirmişse, normal doğum sırasında eski ameliyat yerinden uterus yırtılabilir, bu durumlarda yine sezaryen doğum tercih edilir genellikle.
- Normalde baş ile gelen bebeğin, herhangi bir nedenle kol, omuz veya yüzü ile gelmesi halinde normal doğum imkansızdır.
- Makat önde olacak şekilde doğum kanalında ilerleyen bebeklerde genellikle sezaryen doğum tercih edilir.
- Plasentanın doğum kanalını kapatacak şekilde uterusun (rahmin) alt kısmına yerleşmesi yani önde gelmesi halinde mutlaka sezaryen gerekir. Plasentanın yerleşme yeri ultrasanografi ile belirlenir.
- Plasentanın bebeğin doğumundan önce yerinden ayrılmasına dekolman plasenta denir, bu durumda ciddi kanama olabilir ve acilen sezaryen gerekir.
- Bebeğin doğum ağrıları sırasında sıkıntıya girmesi kalp atışlarının bozulması halinde veya NST'sinin kötü olması durumunda sezaryen gerekebilir.
- İkiz ve üçüz gibi çoğul gebeliklerde sezaryen ile doğum sık uygulanır.
- Doğum eyleminin aşırı uzaması, çok yavaş ilerlemesi
- Annede aktif HSV (herpes), HPV (siğil, kondilom), HIV (Aids) enfeksiyonları
Erken doğumlarda ve günü geçen gebeliklerde sezaryen mi tercih edilir?
Erken doğum tehlikesi olan gebeliklerde veya herhangi bir sebeple erken doğuma karar verilen gebeliklerde herzaman sezaryen gerekeceği şeklinde bir kural yoktur, bu tür gebelikler bazen normal doğumla da sonlandırılabilirler.
Günü geçen gebeliklerde (gün aşımı) bazen suni sancı ile doğum başlatılır ve normal doğum mümkün olabilir, bazen sezaryen ile gebeliği sonlandırmak gerekebilir; her zaman sezaryen şart değildir.
Sezaryenin riskleri:
Her ameliyatın olduğu gibi sezaryenin de bir takım riskleri vardır. Bu riskler anestezi ile ilgili riskler olabileceği gibi ameliyat sırasında veya sonrasında oluşabilecek bazı komplikasyonlar da olabilir. Ameliyat sırasında çok nadiren yapışıklık veya başka nedenlerle karın içi organlarda (mesane, idrar yolları, barsak) yaralanma olabilir. Aşırı kanama meydana gelebilir. Nadiren kanama veya başka nedenle rahmin tamamen alınması gerekebilir. Ameliyat sonrasında da kanama ve enfeksiyon gibi riskler devam etmektedir.
Resmi büyütmek için üzerine tıklayın
Annenin isteğine bağlı sezaryen yapılabilir mi?
Aslında bu sorunun pek çok etik, sosyal ve kanuni çelişkileri mevcuttur. Hasta kendi kendine sezaryen kararını verebilecek yeterli donanımda mı? Eğer hasta kendi isteğiyle sezaryen olduktan sonra, sezaryene bağlı bir sorun çıkarsa, bunun sorumlusu doktor değil midir? Bu hususta bir de operasyonun mali yükü mevcuttur elbette ki. Günümüzde devlet hastanelerinde isteğe bağlı sezaryen yapılmamaktadır. Ancak devlet hastanelerinin çoğunda sezaryen operasyonu için yeterli teknik altyapı ve personel mevcuttur. Başlıktaki sorunun hala kesin bir cevap olmadığı çok aşikardır. Ancak her iki doğum şeklinin de kendince riskleri mevcuttur. Aslında dünyaya gözlerini yeni açmak üzere olan bebek ve anne için doğum şeklini belirlerken; sezaryenin veya normal doğumun avantaj ve dezavantajları gözönünde bulundurularak doktor ve ailenin beraber karar vermeleri gerekmektedir.
Sezaryen olanlar sonraki gebeliklerde normal doğum yapabilir mi?
Sezeryanla doğum yapan annelerin yaklaşık 2/3'ü başarılı bir şekilde sonradan vajinal doğum yapabilirler. Bununla beraber az da olsa vajinal doğum girişimlerinde uterin rüptür (rahimde yırtılma) riski vardır. Bu risk anne ve bebek için çok tehlikeli olabilir. O yüzden günümüzde sezaryen geçirmiş kadınlar bir dahaki gebeliklerinde genellikle normal yoldan doğurtulmazlar. Detaylı bilgi için tıklayınız >>
Sezaryende profilaktik antibiyotik kullanımı:
ACOG practice bulletin (2011) önerileri:
- Bütün sezaryen ameliyatlarında proflaktik antibiyotik önerilir. Cilt kesisinden 60 dakika önce antibiyotiğin yapılması uygundur.
- İlk kuşak sefalosporin antibiyotikler alerji yoksa ilk tercihtir. Eğer penisilin ve sefalosporin alerji hikayesi varsa klidamisin + gentamisin uygun seçenek olabilir. Eritromsin de kullanılabilir (kaynak: SOGC).
- Laparotomi süresi 3 saati geçerse ve 1500 cc'den fazla kan kaybı meydana gelirse ilk dozdan 3 saat sonra tekrar dozu önerilmektedir (kaynak: SOGC). Sezaryenden sonra iyileşme:
Sezaryenden sonra hastanede ortalama kalış süresi 1–3 gün arasında değişir. İyileşme normal doğuma göre daha uzun sürede gerçekleşir. Genellikle anne 1-2 hafta içerisinde her işine görebilecek kadar aktif hareketli hale gelir.
Sezaryenden sonra cinsel ilişki ne zaman başlayabilir?
Ameliyattan genellikle 6 hafta sonra doktor kontrolünde bir engel yoksa cinsel ilişkiye izin verilir. Bu dönem yani 6 hafta halk arasında "kırkının çıktığı" dönem olarak adlandırılır ve annenin vücüdunun birçok açıdan iyileştiği, normale döndüğü dönemdir.
